Οι τοποθετήσεις μου σε θέματα, που απασχόλησαν το νέο Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων από τις 19-9-2020 μέχρι σήμερα

 

                                                                                    Αθήνα, 23-12-2020

Καταρχήν θα ήθελα να ενημερώσω τους συναδέλφους ότι στην ιστοσελίδα dikastis.blogspot.com ημερομηνίας 28-11-2020 υπάρχει δημοσιευμένο κείμενο (σε μορφή word για την περαιτέρω επεξεργασία του, εκτύπωση του κλπ.), στο οποίο περιλαμβάνονται κωδικοποιημένες οι διαχρονικές νομοθετικές ρυθμίσεις για την παραγραφή υφ΄ όρον του αξιοποίνου και την παραγραφή και μη εκτέλεση υφ΄ όρον των ποινών με τους Νόμους 4043/2012, 4198/2013, 4411/2016 και 4689/2020.

Επίσης, κατά την τελευταία συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Ενώσεως, που πραγματοποιήθηκε στις 12-12-2020 εισηγήθηκα (ήδη με σχετικό από 7-12-2020 έγγραφο μου) όπως μεριμνήσει άμεσα η Ένωση για τη διασφάλιση, κατά προτεραιότητα, επαρκή αριθμού εμβολίων για όλους τους Δικαστικούς και Εισαγγελικούς Λειτουργούς της χώρας με το επιχείρημα ότι οι συνθήκες απονομής της Δικαιοσύνης χαρακτηρίζονται από ιδιάζουσες καταστάσεις πολυκοσμίας, στις οποίες βρίσκονται καθημερινά εκτεθειμένοι οι συνάδελφοι, ανεξαρτήτως της τελικής επιλογής στο ζήτημα αυτό.

Περαιτέρω:

Από τις 19 Σεπτεμβρίου 2020 μέχρι σήμερα ανέκυψαν και συζητήθηκαν στις συνεδριάσεις του ΔΣ (19-9-2020, 31-10-2020 και 12-12-2020) σημαντικά ζητήματα Δικαιοσύνης και ήταν αναμενόμενο, πέρα από τις συμφωνίες, να υπάρξουν και διαφωνίες, οι οποίες, όμως, θα πρέπει να αποτυπώνονται διότι οι συνάδελφοι έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν τις θέσεις του κάθε εκλεγμένου εκπροσώπου της Ένωσης. Η έννοια, εξάλλου, της Ομάδας στο πλαίσιο λειτουργίας της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, ήτοι σε ένα κατεξοχήν χώρο Ανεξαρτησίας δεν μπορεί να έχει την έννοια της «γραμμής» σε επίπεδο θέσεων.

Στο πλαίσιο των ανωτέρω, θα ήθελα με την παρούσα να γνωστοποιήσω προς τους συναδέλφους τις θέσεις, που διατύπωσα ως Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ενώσεως, σε επιμέρους θέματα, τα επιπρόσθετα ζητήματα, που εισηγήθηκα στο ΔΣ, καθώς και τις δημόσιες παρεμβάσεις μου.

Συγκεκριμένα:

Α. Πανδημία covid – 19 και αναστολή λειτουργίας των Δικαστηρίων:

Από τα μέσα του προηγούμενου Οκτωβρίου όταν ακόμη ο αριθμός των κρουσμάτων κορωνοιού στη χώρα ήταν σχετικά ελεγχόμενος, πλην, όμως, σταδιακά αυξανόμενος, είχα υποστηρίξει την άποψη ότι θα έπρεπε να ληφθούν αποφάσεις για την αναστολή της λειτουργίας των Δικαστηρίων. Οι κίνδυνοι επισημάνθηκαν και σε σχετικό έγγραφο της Ένωσης λίγες ημέρες αργότερα και δη στις αρχές μηνός Νοεμβρίου (με το από 2-11-2020 έγγραφο της ΕνΔΕ). Παρά το γεγονός αυτό και τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό των κρουσμάτων, που είχε, πλέον, φτάσει σε τετραψήφια νούμερα, η εκδοθείσα τότε ΚΥΑ δεν ανέστειλε τη λειτουργία των Δικαστηρίων στο πλαίσιο που απαιτούσαν οι περιστάσεις. Η συμβολική τρίωρη διακοπή των δικαστικών συνεδριάσεων, που αποφασίστηκε εκτάκτως στις 4 -11 από την πλειοψηφία του ΔΣ της ΕνΔΕ για την Παρασκευή 6-11, την οποία υπερψήφισα, αποτελούσε τη μόνη μορφή απάντησης απέναντι στην ανωτέρω εξέλιξη, ενώ την ίδια μέρα με δημοσιευθέν έγγραφο μου κάλεσα τους συναδέλφους να εφαρμόσουν την απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου. Να σημειωθεί ότι ανάλογη απόφαση έλαβε την ίδια ημέρα και η Ομοσπονδία Δικαστικών Υπαλλήλων της χώρας. Ένα 24ωρο περίπου μετά αποφασίστηκε lockdown στη χώρα και η απόφαση περί διακοπής των δικαστικών συνεδριάσεων, όπως ήταν επόμενο, ανεστάλη, η, δε, αναστολή της λειτουργίας των Δικαστηρίων τέθηκε σε σχετικά ορθά πλαίσια. Στις 23 Νοεμβρίου με έγγραφο μου προς τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕνΔΕ ζήτησα να αιτηθεί η Ένωση την πλήρη αναστολή της λειτουργίας των Δικαστηρίων τουλάχιστον μέχρι τα μέσα μηνός Δεκεμβρίου 2020 ώστε να βρισκόμαστε όσο γίνεται πιο κοντά στο χρονικό σημείο διάθεσης του εμβολίου. Ακολούθησε εμπεριστατωμένο κείμενο της Ένωσης (από 25-11-2020), το οποίο, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις απόψεις, που διατυπώθηκαν τότε, περιελάμβανε σχέδιο πρόβλεψης αφενός μεν ήπιου πλαισίου αναστολής, αφετέρου, δε, αυστηρού πλαισίου αναστολής λειτουργίας των Δικαστηρίων.

Β. Παραστάσεις και τοποθετήσεις μου στις συνεδριάσεις του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης:

α) Κατά την πρώτη συνεδρίαση του ΔΣ της ΕνΔΕ της 19-9-2020 και μετά τη συγκρότηση του σε Σώμα συγκροτήθηκαν Επιτροπές, μεταξύ των οποίων και Επιτροπής Ειρηνοδικών. Η συγκρότηση της Επιτροπής αυτής είναι νόμιμη στηριζόμενη αφενός μεν στη ρητή διάταξη του άρθρου 21 του Καταστατικού της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, στο οποίο ρητά προβλέπεται η αρμοδιότητα του Διοικητικού Συμβουλίου «να συγκροτεί ειδικές επιτροπές στις οποίες αναθέτει την μελέτη επιστημονικών ή άλλων θεμάτων, που ενδιαφέρουν την Ένωση», αφετέρου, δε, στη θεμελιώδη αρχή της ελευθερίας δράσης όλων των συλλογικών οργάνων. Η ένσταση μου, ωστόσο, ως προς τη συγκρότηση της εν λόγω Επιτροπής συνίσταται στο ότι, κατά την άποψη μου, σε αυτή θα έπρεπε να συμμετέχουν, καταρχήν, άπαντες οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι των Ειρηνοδικών στο Διοικητικό Συμβούλιο.    

β) Κατά τη συνεδρίαση του ΔΣ της ΕνΔΕ της 31-10-2020:

– Κατά τη συζήτηση σχετικά με τον τρόπο της λειτουργίας της ηλεκτρονικής σελίδας της Ενώσεως και ειδικώς σχετικά με την υπηρεσία newsletter υπήρξε εισήγηση από το Προεδρείο της Ενώσεως ότι η εν λόγω υπηρεσία προορίζεται για την ενημέρωση των συναδέλφων ως προς την επίσημη θέση της Ένωσης (δελτία τύπου κλπ.). Κατόπιν σχετικού αιτήματος μου, που έγινε τελικώς δεκτό αποφασίστηκε, περαιτέρω, ότι τα μέλη του ΔΣ της Ενώσεως θα έχουν τη δυνατότητα χρήσης της εν λόγω υπηρεσίας δύο φορές το χρόνο και δη μετά την ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση και στο τέλος του δικαστικού έτους. Υπέβαλα, μάλιστα, και το αίτημα να εκδίδεται μία φορά το χρόνο σε έντυπη μορφή περιοδικό της Ένωσης υπό τον τίτλο «ΔΙΚΑΣΤΙΚΑ ΝΕΑ».

– Ψήφισα ανεπιφύλακτα υπέρ της πρότασης για τη διενέργεια ψηφιακών ψηφοφοριών και διαβουλεύσεων μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας ΖΕΥΣ. Θεωρώ, καταρχήν, ότι η διασύνδεση όλων των συναδέλφων με τις ψηφιακές δομές της Ένωσης προάγει γενικότερα τον επιστημονικό διάλογο και τη συμμετοχή, ενώ η Ένωση έχει ήδη ακολουθήσει όλες τις διαδικασίες κατά τα πρότυπα του Ευρωπαϊκού Κανονισμού Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων ΕΕ 2016/679 και του εφαρμοστικού ν. 4624/2019. Ωστόσο, θα πρέπει να ληφθεί άμεσα μέριμνα ώστε με τις σχετικές ψηφιακές δομές της Ενώσεως να συνδεθούν άπαντες οι συνάδελφοι της χώρας δεδομένου, μάλιστα, ότι πολλοί συνάδελφοι δεν έχουν ενημερωθεί μέχρι σήμερα επί του θέματος.

γ) Κατά τη συνεδρίαση του ΔΣ της ΕνΔΕ της 12-12-2020 μέσω τηλεδιάσκεψης:

Καταρχήν, πριν τη συνεδρίαση, απέστειλα σε όλα τα μέλη του ΔΣ έγγραφο μου με ημερομηνία 7-12-2020, στο οποίο εκτίθεντο με λεπτομέρειες οι θέσεις μου επί όλων των θεμάτων της ημερήσιας διάταξης και επιπρόσθετα ζητήματα για καταχώριση στα πρακτικά, συζήτηση και λήψη αποφάσεως. Ειδικότερα:

– Σχετικά με την αποτίμηση του τελικού σχεδίου της Επιτροπής Πισσαρίδη για τη Δικαιοσύνη η τοποθέτηση μου συνοπτικά ήταν η εξής:

Στην πρόταση που εισήχθη προς ψήφιση από το Προεδρείο της Ενώσεως ψήφισα αρνητικά λόγω διαφωνίας μου σε επιμέρους θέματα. Ειδικότερα, μεταξύ άλλων, η δημιουργία ειδικών τμημάτων (ενέργειας κλπ.), που ήδη έχει θεσμοθετηθεί νομοθετικά, όπως και η ενίσχυση θεσμών εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών, μεταξύ των οποίων και ο θεσμός της Διαμεσολάβησης κινούνται σαφώς προς τη σωστή κατεύθυνση και αποτελούν σύγχρονους θεσμούς, που έχει υιοθετήσει σχεδόν ολόκληρη η Ε.Ε.

Συγχρόνως, όμως, το να χαρακτηρίζεται συστηματικά η Δικαιοσύνη ως «μοχλός» οικονομικής ανάπτυξης ή ως συνιστώσα επενδύσεων υπό την έννοια και στο πλαίσιο αμιγώς τεχνοκρατικών αντιλήψεων για το θεσμό, αποτελεί αντίληψη, η οποία παραβλέπει και παρερμηνεύει το θεσμικό ρόλο των Δικαστικών Λειτουργών.

Το ισχύον, τέλος, θεσμικό πλαίσιο επιθεώρησης (ως προς το οποίο δεν υπήρξε κάποια ειδικότερη εισήγηση παρά το ότι η έκθεση Πισσαρίδη στο σημείο αυτό προτείνει πλαίσιο νέων όρων αξιολόγησης)   είναι πλήρες και, κατά την άποψη μου, κάθε ενδεχόμενη νομοθετική παρέμβαση, που θα δημιουργούσε ασφυκτικούς όρους αξιολόγησης και κατ΄ επέκταση καθεστώς πίεσης κατά την άσκηση του δικαιοδοτικού έργου θα ερχόταν σε ευθεία αντίθεση αφενός μεν με την αρχή της δικαστικής ανεξαρτησίας, αφετέρου, δε, με τη θεμελιώδη για το Κράτος Δικαίου αρχή της διάκρισης των εξουσιών.

– Σχετικά με τις τροποποιήσεις του Ν. 3869/2010 (υπερχρεωμένα) με το Ν. 4745/2020 οι τοποθετήσεις μου ήταν οι ακόλουθες:

Ψήφισα αρνητικά στην τελική πρόταση της Επιτροπής Ειρηνοδικών, για δύο λόγους, έναν τυπικό και έναν ουσιαστικό: α) διότι τις προτάσεις της Ένωσης έπρεπε, κατά την άποψη μου, να συνδιαμορφώσει το Διοικητικό Συμβούλιο της Ενώσεως, που αντλεί την άμεση νομιμοποίηση του από το Δικαστικό Σώμα και στη βάση αυτών των προτάσεων να συνεκτιμηθεί και η τελική έκθεση της Επιτροπής Ειρηνοδικών (αυτός είναι ο τυπικός λόγος) και β) διότι (ουσιαστικός λόγος) κατά την άποψη μου η Επιτροπή δεν διευκρινίζει στην έκθεση της με σαφήνεια πως εννοεί την τροποποίηση των Κανονισμών με την πρόβλεψη ανώτατου αριθμού χρέωσης. Αν την εννοεί ως πλαφόν χρέωσης ώστε ο κάθε δικαστής πραγματικά να μην χρεωθεί άνω ενός ευλόγου αριθμού υποθέσεων με τη συνεκτίμηση και της ήδη υπάρχουσας χρέωσης του και όχι ως χρέωση με στόχο την περαίωση των υποθέσεων αυτών σε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, τότε η πρόταση στο κρίσιμο αυτό ζήτημα θα ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση.

Διότι η άποψη μου επί του θέματος αυτού είναι ότι η πρόβλεψη ανώτατου αριθμού χρεώσεως ανά δικαστή στους Κανονισμούς των Ειρηνοδικείων, που εκκρεμούν οι σχετικές υποθέσεις, θα πρέπει να προβλεφθεί στα πρότυπα αντίστοιχης απόφασης της Ολομέλειας του Πρωτοδικείου Αθηνών επί των διατάξεων του Ν. 4335/2015 σχετικά με τη νέα τακτική διαδικασία ήτοι με τη συνεκτίμηση και της ήδη τρέχουσας χρέωσης των λοιπών υποθέσεων. Σκοπός δεν μπορεί να είναι η ταχεία περαίωση των εν λόγω εκκρεμών υποθέσεων υπερχρεωμένων σε βάθος ενός σχεδιαζόμενου μελλοντικού χρόνου, που θα συνεπαγόταν υπέρμετρο και μη ανεκτό φόρτο εργασίας σε βάρος της ουσιαστικής απονομής Δικαιοσύνης.     

Κατόπιν αυτών οι προτάσεις μου ήταν οι εξής: α) το στάδιο της διαμεσολάβησης επί των εν λόγω υποθέσεων να θεσπισθεί ως υποχρεωτικό επί ποινή απαραδέκτου της σχετικής συζητήσεως της αίτησης, δεδομένου ότι καθ΄ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας οι διάδικοι έχουν, είτε ούτως, είτε άλλως, το δικαίωμα να συμβιβάζονται, β) να επιμηκυνθεί ο χρόνος επαναπροσδιορισμού των εν λόγω υποθέσεων έτσι ώστε να αποφευχθεί η απότομη συσσώρευση χιλιάδων υποθέσεων υπερχρεωμένων προς προσδιορισμό με ότι αυτό θα συνεπαγόταν (ειδικά από τον Μάιο – Ιούνιο 2021 και μετά βάσει των προθεσμιών ενέργειας, που προβλέπονται στο Ν. 4745/2020), γ) σε κάθε περίπτωση, και εφόσον τα Ειρηνοδικεία στα οποία εκκρεμούν οι εν λόγω υποθέσεις προβούν σε τροποποίηση των εσωτερικών κανονισμών, να καθορισθεί ανώτατος αριθμός χρέωσης ανά δικαστή στα πρότυπα της σχετικής απόφασης της Ολομέλειας του Πρωτοδικείου Αθηνών στο πλαίσιο του Ν. 4335/2015 για τη νέα τακτική διαδικασία και δ) οι σχετικές αποφάσεις επί των ανωτέρω υποθέσεων σε πρώτο και δεύτερο βαθμό να δημοσιεύονται με συνοπτική αιτιολογία κατ΄ αναλογία των όσων ισχύουν στις αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων. Στη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας η κρίση του Δικαστηρίου είναι διαπιστωτική και είναι δογματικά θεμιτή η πρόβλεψη συνοπτικής αιτιολογίας. Άλλωστε σε αρκετές υποθέσεις εκούσιας δικαιοδοσίας ο νομοθέτης προβλέπει την έκδοση διάταξης, ενώ η συνοπτική αιτιολογία των δικαστικών αποφάσεων ισχύει και στις περιπτώσεις των μη γνήσιων υποθέσεων ασφαλιστικών μέτρων, των διαφορών δηλαδή, που απλώς εκδικάζονται με την εν λόγω διαδικασία. Επί των ζητημάτων του Ν. 4745/2020 κατατέθηκε από εμένα πλήρες και αναλυτικό κείμενο.

– Για την κατάσταση της Δικαιοσύνης στην Πολωνία:

Θεωρώ, σε κάθε περίπτωση, ότι η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων, στο πλαίσιο της Διεθνούς παράστασης της οφείλει να τοποθετηθεί και να τοποθετείται, γενικότερα, απέναντι σε κάθε ενέργεια, που θίγει τον πυρήνα της Δικαστικής Ανεξαρτησίας και της αρχής της Διάκρισης των Εξουσιών σε οποιοδήποτε κράτος – μέλος της Ε.Ε.

– Ψήφισα υπέρ της κατάρτισης σύμβασης (για δύο έτη) με τις εκδόσεις Σάκκουλα, προκειμένου να τυγχάνουν ειδικής προνομιακής τιμής τα μέλη της Ένωσής μας, για την πρόσβαση στην ψηφιακή βάση δεδομένων sakkoulas online, με τον όρο της αποδέσμευσης των εκδόσεων από την υποχρέωση καταβολής της συμφωνηθείσας αξίας των δικαιωμάτων χρήσης του περιοδικού Ελληνική Δικαιοσύνη.

– Σχετικά με τις δωρεές της Ένωσης για φιλανθρωπικούς σκοπούς αλλά και της εν γένει επικαιρότητας εισηγήθηκα στην ίδια συνεδρίαση της 12-12-2020 για καταχώριση στα πρακτικά, συζήτηση και λήψη απόφασης τα ακόλουθα θέματα:

– εισηγήθηκα να αποφασισθεί από το ΔΣ ότι στις περιπτώσεις που ανακύπτουν λόγοι γενικότερου ενδιαφέροντος θα δύναται η Ένωση να ανοίγει ειδικό λογαριασμό ορισμένης χρονικής διάρκειας λ.χ. ενός μηνός. Τα στοιχεία του λογαριασμού αυτού (IBAN κλπ) θα αποστέλλονται μόνο με newsletter σε όλα τα μέλη της Ενώσεως, τα οποία θα καλούνται (προαιρετικά) να καταθέτουν, ονομαστικά, στο πλαίσιο της προθεσμίας ισχύος του λογαριασμού, χρηματικό ποσό, που μπορεί να καθορίζεται (κατ΄ ανώτατο όριο) και από την Ένωση. Το χρηματικό ποσό, που θα συγκεντρώνεται θα διατίθεται για τους παραπάνω σκοπούς και αυτομάτως ο λογαριασμός θα κλείνει. Η διαδικασία αυτή θα ακολουθείται, όπως προανέφερα, σε εξαιρετικές περιπτώσεις γενικότερου ενδιαφέροντος και παρέχει εγγυήσεις ώστε και η συμμετοχή της Ένωσης σε φιλανθρωπικές δράσεις να είναι σημαντική, αλλά και συγχρόνως να μην επιβαρύνεται υπέρμετρα το Ταμείο της Ενώσεως, τα έσοδα του οποίου προορίζονται κυρίως για την επίτευξη των εν στενή εννοία σκοπών της.

– εισηγήθηκα να αποφασισθεί όπως προβεί το Διοικητικό Συμβούλιο στις δέουσες ενέργειες για την επίτευξη συμφωνίας μειωμένου εισιτηρίου για τις μετακινήσεις των συναδέλφων με την ΤΡΑΙΝΟΣΕ

– εισηγήθηκα επίσης να ληφθεί μέριμνα μέσω των αρμοδίων φορέων και με την βάσιμη αιτιολογία ότι οι συνάδελφοι βρίσκονται καθημερινά άμεσα εκτεθειμένοι σε καταστάσεις συνωστισμού και πολυκοσμίας, ώστε να διασφαλισθεί για τα μέλη της Ένωσης μας, σε κάθε περίπτωση, έγκαιρη και από την αρχή πληρότητα αριθμού εμβολίων κατά του κορωνοιού, ώστε να μην σημειωθούν ελλείψεις, ανεξαρτήτως της τελικής επιλογής των συναδέλφων στο ζήτημα αυτό

Γ. Αρθρογραφία – δημόσιες παρεμβάσεις:

– Στις 21-9-2020 δημοσίευσα άρθρο μου με τον τίτλο «προσωπική ελευθερία και πολιτικές ταμπέλες» με αφορμή επιθέσεις από μερίδα του Τύπου που δέχθηκαν συνάδελφοι για τις απόψεις τους. Οι απόψεις, που διατύπωσα στο άρθρο αυτό ισχύουν σε κάθε περίπτωση, που ανακύπτουν ανάλογα ζητήματα

– Δημοσίευσα επίσης άρθρο μου υπό τον τίτλο «Αθλητική Δικαιοσύνη συγκροτούμενη από Τακτικούς Δικαστικούς Λειτουργούς. Το Αυτοδιοίκητο της Ε.Π.Ο. υποχωρεί στο Αυτοδιοίκητο της Δικαιοσύνης. Προς τη σωστή θεσμική κατεύθυνση η διάταξη σε σχέδιο νόμου, που προβλέπει την υπόδειξη των Αθλητικών Δικαστών από θεσμικά όργανα της Δικαιοσύνης». Σημειωτέον ότι τις θέσεις, που περιλαμβάνονται στο άνω άρθρο και πριν επέλθουν οι σχετικές τροποποιήσεις, είχα διατυπώσει με σχετική αρθρογραφία ήδη από το έτος 2018 διαφωνώντας περαιτέρω με την άποψη της πλειοψηφίας του ΔΣ, που ζητεί την κατάργηση της συγκρότησης της Αθλητικής Δικαιοσύνης από τακτικούς Δικαστές

–  Δημοσίευσα άρθρο μου σχετικά με την απαγόρευση του δικαιώματος της συνάθροισης. Στο άρθρο μου αυτό υποστήριξα ότι η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων νομιμοποιείται να παρεμβαίνει και να διατυπώνει την άποψη της σε τέτοια ζητήματα, που άπτονται των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Συγχρόνως υποστήριξα με αναλυτική αιτιολογία ότι στην προκείμενη περίπτωση και για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας το εν λόγω δικαίωμα δύναται να απαγορευθεί υπό την τήρηση βέβαια και των λοιπών συνταγματικών προϋποθέσεων (αρχή αναλογικότητας κλπ.)

– Τέλος, στις 7-12-2020, δημοσίευσα άρθρο μου υπό τον τίτλο «Διάκριση εξουσιών και Δικαστική Ανεξαρτησία. Η Δικαιοσύνη αποτελεί πυλώνα του Κράτους Δικαίου και όχι «μοχλό» οικονομικής ανάπτυξης. Η από 14 Νοεμβρίου 2020 έκθεση Επιτροπής για τη Δικαιοσύνη»

Δ. Πολιτιστικές εκδηλώσεις

Είναι προφανές ότι στον τομέα αυτό, στον οποίο περιλαμβάνεται και ο Αθλητισμός εν γένει, δεν κατέστη δυνατό να αναπτυχθούν κάποιες δράσεις λόγω της πανδημίας. Ωστόσο και στους τομείς αυτούς, μετά την έξοδο από την κρίση, θα υπάρξουν συγκεκριμένες εισηγήσεις.

 Εύχομαι σε όλους χρόνια πολλά με υγεία!

Με εκτίμηση

Κωνσταντίνος Βουλγαρίδης, Εφέτης, Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων

 

Η ΑΛΛΗ ΑΠΟΨΗ:  ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΔΙΚΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΩΝ «ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ» ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ ΤΟΥ Δ.Σ. ΤΗΝ 12-12-2020

Μαργαρίτα Στενιώτη, Εφέτης

Νικήτας Βελίας, Ειρηνοδίκης

Μάνος Φωτάκης,  Ειρηνοδίκης

μέλη του Δ.Σ. της ΕνΔΕ

Κατά τη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕνΔΕ , της 12ης Δεκεμβρίου 2020, που διεξήχθη με τηλεδιάσκεψη, οι θέσεις της ομάδας μας ως προς τα κύρια θέματα της ημερήσιας διάταξης ήταν οι ακόλουθες:

1. I. Αποτίμηση του τελικού σχεδίου της Επιτροπής Πισσαρίδη για τη Δικαιοσύνη

Το «Σχέδιο Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία», όπως και είναι ο τίτλος των συμπερασμάτων της έκθεσης, που έγινε γνωστή, ως έκθεση Πισσαρίδη, και παρουσιάστηκε στην τελική της μορφή στις 23 Νοεμβρίου 2020, είναι κείμενο  244 σελίδων, που περιλαμβάνει αναλύσεις για την κατάσταση της ελληνικής οικονομίας αλλά και προτάσεις για την ανάκαμψη αυτής. Κατά την επιτροπή που το συνέταξε,  αν το σχέδιο ανάπτυξης εφαρμοστεί συστηματικά, θα οδηγήσει σε υψηλότερη ευημερία για τα νοικοκυριά, μέσω της συστηματικής ενίσχυσης της παραγωγικότητας και των αμοιβών της εργασίας. Το αρχικό ερώτημα, συνεπώς, που τίθεται είναι:  εάν σ’ ένα σχέδιο οικονομικής ανάπτυξης δύναται να εμπεριέχεται κεφάλαιο για τη Δικαιοσύνη. Η απάντηση είναι θετική και τούτο διότι ο συνταγματικός ρόλος του θεσμού της Δικαιοσύνης είναι πολλαπλός. Ο θεσμικός της ρόλος ως θεματοφύλακα των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων όλων των πολιτών και ως εγγυητή της εύρυθμης λειτουργίας της κοινωνίας δεν αναιρεί το ρόλο της Δικαιοσύνης ως μοχλού ανάπτυξης της οικονομίας της χώρας μας. Άλλωστε, το επιχειρείν και η επενδυτική δραστηριότητα προστατεύονται συνταγματικά και αυτά ως δικαιώματα και συνεπώς για την άσκησή τους επιβάλλεται η εξασφάλιση ενός περιβάλλοντος που θα χαρακτηρίζεται από ασφάλεια δικαίου, από έλλειψη κακονομίας και πολυνομίας και από ταχεία και αποτελεσματική επίλυση τυχόν δικαστικών διαφορών. Ο συνολικός σχολιασμός της εν λόγω έκθεσης και η εκτίμηση περί αποτελεσματικότητας των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων εκφεύγει των αρμοδιοτήτων μίας Δικαστικής Ένωσης.  Αντίθετα, η τοποθέτηση επί των παραδοχών, προτάσεων και προβλέψεων για τη Δικαιοσύνη εμπίπτουν στον καταστατικό σκοπό της ΕνΔΕ, καθότι σκοπός αυτής, μεταξύ άλλων, είναι η βελτίωση των όρων απονομής της Δικαιοσύνης, η βελτίωση των συνθηκών εργασίας των Δικαστικών Λειτουργών και βέβαια η διασφάλιση της προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας αυτών.

(Οι αναφορές δε που θα ακολουθήσουν αφορούν την πολιτική και ποινική δίκη).

Η έκθεση ξεκινά με τις ακόλουθες  παραδοχές:

α)  ότι η  παθογένεια του θεσμού της Δικαιοσύνης εντοπίζεται  στην καθυστέρηση της απονομής της. Είναι γεγονός ότι την τελευταία εικοσαετία έχουν ψηφισθεί περίπου δώδεκα νόμοι με σκοπό την επίλυση του εν λόγω προβλήματος. Η αποσπασματική νομοθέτηση, όπως ήταν βέβαιο, δεν επέφερε το αναμενόμενο αποτέλεσμα αλλά αντίθετα δημιούργησε περισσότερα προβλήματα. Ωστόσο, η έκθεση αν και κάνει λόγο για βελτίωση των χρόνων απονομής της Δικαιοσύνης την τελευταία δεκαετία, ουδεμία αναφορά κάνει για την τομή που επιτελέσθη, το έτος 2015, με την τροποποίηση του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και τη συμβολή αυτής στην επιτάχυνση της πολιτικής  δίκης.

β) ότι στη χώρα μας υφίσταται δυσαναλογία μεταξύ του αριθμού των υπηρετούντων Δικαστών και του πληθυσμού της. Ενδεικτικά,  δε αναφέρει ότι  το 2016 η Ελλάδα είχε 25,8 δικαστές ανά 100.000 κατοίκους, έναντι 21 μέσου όρου στην ΕΕ, 24,2 στη Γερμανία, 11,5 στην Ισπανία, 10,6 στην Ιταλία, και 10,4 στη Γαλλία. Η παραδοχή αυτή είναι μεν σωστή αλλά δεν μπορεί ν’ αποτελέσει βάση μίας αναπτυξιακής οικονομικής έκθεσης, διότι η σύγκριση πρέπει να γίνεται με βάση τον αριθμό των υποθέσεων που εισάγονται στα Δικαστήρια, ο οποίος είναι πολύ μεγαλύτερος των άλλων χωρών και επίσης του μεγάλου αριθμού ένδικων μέσων που ασκούνται από τους ιδιώτες διαδίκους αλλά και από το ίδιο το Δημόσιο ως διάδικο.

γ) ότι το επίπεδο των Δικαστών, που αποφοιτούν από την Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών είναι υψηλό σε σχέση με άλλες χώρες της Ε.Ε., όπως και η νομική τους κατάρτιση (κεφ. 4.2.2)

Οι προτάσεις που περιέχει η έκθεση μπορούν να διακριθούν:

Α) Σε προτάσεις για αλλαγές που ήδη έχουν συντελεσθεί εξ ολοκλήρου ή εν μέρει:

1)    Η πρόταση για εισαγωγή μηχανισμών εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών έχει ήδη υλοποιηθεί με τη ψήφιση του νόμου 4640/2019 για την ιδιωτική διαμεσολάβηση και μάλιστα με υποχρεωτικό χαρακτήρα σε πολλές υποθέσεις.

2) Η πρόταση για θεσμοθέτηση ειδικών τμημάτων στα δικαστήρια έχει ήδη υλοποιηθεί, κατά μεγάλο μέρος,  με τη ψήφιση του νόμου 4700/2020, με τον οποίο όχι μόνο θεσμοθετήθηκαν ειδικά τμήματα για ζητήματα ενέργειας, επικοινωνιών, και προσωπικών δεδομένων αλλά  στο Εφετείο Αθηνών ήδη λειτουργούν. Να σημειωθεί ότι η εκδίκαση υποθέσεων από  εξειδικευμένα τμήματα δεν είναι πρωτόγνωρη στο ελληνικό δικαιϊκό σύστημα, καθότι ειδικά τμήματα έχουν θεσμοθετηθεί εδώ και πολλά έτη για ναυτικές διαφορές (ν. 2172/1993)και για διαφορές πνευματικής ιδιοκτησίας, σήματος κλπ. (ν. 2479/1997). Ενώ, η πρόβλεψη έκδοσης αποφάσεων επί των εκδικαζόμενων στα ειδικά τμήματα υποθέσεων εντός συγκεκριμένης προθεσμίας (εκτός των γενικών διατάξεων) είναι συνήθης και για άλλης φύσης υποθέσεων π.χ. εργατικών  διαφορών (εντός 30 ημερών  προς προστασία των εργαζομένων).

3)    Επιμόρφωση στο Χρηματοπιστωτικό Δίκαιο, λογιστική και οικονομική επιστήμη. Στο πρόγραμμα της Εθνικής Σχολής Δικαστικών Λειτουργών ήδη έχει ενταχθεί σχετικό μάθημα ενώ και η ηγεσία του Αρείου Πάγου στα πλαίσια της μέριμνας για τη διαρκή επιμόρφωση και κατάρτιση των Δικαστικών Λειτουργών έχει συνδιοργανώσει με το ΕΚΠΑ πρόγραμμα εξειδίκευσης Δικαστών και Εισαγγελέων  επί των άνω αντικειμένων.

Β) Σε προτάσεις που έχουν αποτελέσει και αιτήματα των Δικαστικών Ενώσεων:

1) αλλαγή της διαδικασίας του ορισμού της ηγεσίας των Ανωτάτων Δικαστηρίων. Είναι ζήτημα συνταγματικής αναθεώρησης και απαιτείται διάλογος με όλους τους θεσμικούς φορείς.

2) Αντιμετώπισης των φαινομένων πολυνομίας και πολυπλοκότητας των νόμων καθώς και του φαινομένου της  κακονομίας και νομοθέτησης με αποσπασματικό χαρακτήρα

3) προσλήψεις δικαστικών υπαλλήλων και αποκατάσταση δυσαναλογίας δικαστών  – δικαστικών γραμματέων. Ενδεικτικά, ενώ κατά μέσο όρο στις χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης αντιστοιχούν 3,1 υπάλληλοι ανά δικαστή, η αντίστοιχη αναλογία για το Συμβούλιο της Επικρατείας είναι περίπου 0,5, δηλαδή μισός υπάλληλος ανά δικαστή

4) ταχεία ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης (λειτουργία ψηφιακών συστημάτων, εκπαίδευση σε ψηφιακές δεξιότητες, υποχρεωτική ηλεκτρονική κατάθεση δικογράφων, ψηφιακή υπογραφή, ηλεκτρονική πρόσβαση πολιτών σε δημοσιευμένες αποφάσεις κλπ.)

Γ) Περαιτέρω προτάσεις:

1)  για αξιολόγηση και εξέλιξη των Δικαστών. Οι προτάσεις ξεκινούν από λανθασμένη βάση, καθότι αναφέρεται ότι οι αξιολογητές δεν έχουν πρόσβαση στο σύνολο των αποφάσεων των αξιολογούμενων, δεν λαμβάνονται υπόψη ποσοτικά χαρακτηριστικά (π.χ. χρόνος διεκπεραίωσης υποθέσεων) και ποιοτικά χαρακτηριστικά (π.χ. βαθμός δυσκολίας των υποθέσεων) και επίσης δεν λαμβάνεται υπόψη η συμμετοχή των Δικαστών σε δραστηριότητες κατάρτισης και τούτο διότι το άρθρο 84 παρ. 7 του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών  Λειτουργών προβλέπει ότι «Οι επιθεωρητές εξετάζουν το σύνολο της εργασίας των Δικαστικών Λειτουργών… και για να διαμορφώσουν ασφαλή γνώμη διεξάγουν λεπτομερώς κάθε χρήσιμη έρευνα», ενώ το άρθρο 85 του ίδιου Κώδικα προβλέπει ότι «Οι Επιθεωρητές συντάσσουν γενικές εκθέσεις για τη λειτουργία κάθε δικαστηρίου και εισαγγελίας της περιφέρειάς τους και εισηγούνται τα απαιτούμενα μέτρα για την εύρυθμη λειτουργία της υπηρεσίας» και επίσης «συντάσσουν ιδιαίτερη, λεπτομερή και ειδικά αιτιολογημένη έκθεση για κάθε δικαστικό λειτουργό της περιφέρειας τους. Στην έκθεση αυτή αξιολογούνται: α) το ήθος, το σθένος και ο χαρακτήρας, β) η επιστημονική κατάρτιση, γ) η κρίση και η αντίληψη, δ) η επιμέλεια, η εργατικότητα και η υπηρεσιακή (ποιοτική και ποσοτική) απόδοση, ε) η ικανότητα στην απονομή της δικαιοσύνης, στη διατύπωση των δικαστικών αποφάσεων και στη διεύθυνση της διαδικασίας και προκειμένου για τους εισαγγελικούς λειτουργούς η ικανότητα στην απονομή της δικαιοσύνης, τόσο στην προδικασία όσο και στη διαδικασία του ακροατηρίου, καθώς και η ικανότητα στη διατύπωση των προτάσεων, των διατάξεων που εκδίδουν και στο χειρισμό του προφορικού λόγου και στ) η συμπεριφορά του δικαστικού λειτουργού γενικά και ιδιαίτερα στο ακροατήριο καθώς και η κοινωνική του παράσταση» και τέλος προβλέπει ότι «στην ατομική έκθεση επιθεώρησης του δικαστικού λειτουργού, γίνεται υποχρεωτικά ειδική μνεία για το χειρισμό από αυτόν, σε οποιοδήποτε στάδιο της ποινικής διαδικασίας, υποθέσεων του ν. 4022/2011, υποθέσεων των οποίων η κυρία ανάκριση διενεργήθηκε σύμφωνα με το άρθρο 29 του ΚΠΔ, ως και υποθέσεων στις οποίες έχει εκδοθεί ένταλμα προσωρινής κράτησης κατά του κατηγορουμένου. Οι παρατηρήσεις στην έκθεση επιθεώρησης, για τον εν γένει χειρισμό των ως άνω υποθέσεων και ειδικότερα ως προς την τήρηση από τον δικαστικό λειτουργό των προθεσμιών που προβλέπονται στο ν. 4022/2011 και στον ΚΠΔ για τη διενέργεια των σχετικών δικαστικών πράξεων, συνιστούν ουσιαστικό στοιχείο για την προαγωγή του στον επόμενο βαθμό». Συνεπώς, το νομοθετικό πλαίσιο επιθεώρησης και αξιολόγησης των Δικαστικών Λειτουργών κάθε άλλο παρά ανεπαρκές μπορεί να χαρακτηρισθεί.

2) για την εξέλιξη στις ανώτερες θέσεις πρέπει  να εξετάζονται τα διοικητικά προσόντα του Δικαστή.  Η εξέλιξη στις ανώτερες θέσεις δεν συνεπάγεται και άσκηση διοικητικών καθηκόντων. Η διεύθυνση δε των μεγάλων Δικαστηρίων της χώρας ασκείται κατά τα προβλεπόμενα στον προαναφερόμενο Κώδικα από αιρετές διοικήσεις στα πλαίσια της καθιέρωσης του επιτυχημένου θεσμού της Αυτοδιοίκησης των Δικαστηρίων, ο οποίος αποτελεί έκφραση της δημοκρατικής αρχής στη λειτουργία αυτών.

3) για την αποτελεσματικότερη χρήση του χρόνου των δικαστών, προτείνεται η θεσμοθέτηση ενός διακριτού κλάδου επίκουρων, ο οποίος θα αποτελείται από δικαστές  χαμηλότερου βαθμού που να υπηρετούν μέρος του χρόνου τους και για ολιγοετές διάστημα στη θέση του επίκουρου, αποκομίζοντας χρήσιμη εμπειρία για τη μελλοντική τους εξέλιξη στον κλάδο. Η πρόταση αυτή απέχει πολύ από τη δικαστηριακή πραγματικότητα, δεν εναρμονίζεται με τον τρόπο επεξεργασίας των δικογραφιών από τους πολιτικούς και ποινικούς Δικαστές της χώρας μας και δεν μπορεί να βρει πεδίο εφαρμογής στην πολιτική και ποινική δίκη. Σε αντίθεση, σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ο άνω θεσμός εφαρμόζεται με επιτυχία, καθότι ενώπιον των Δικαστηρίων άγεται μικρός αριθμός σοβαρών, και μόνο υποθέσεων, κατόπιν «φιλτραρίσματος» που προηγείται.

Συμπερασματικά:

Η έκθεση, σε γενικές γραμμές, δεν εισάγει καινοτόμες προτάσεις.  Εμπεριέχει προτάσεις πολιτικής στρατηγικής, οι οποίες ήδη έχουν απασχολήσει και κάποιες έχουν υιοθετηθεί, δίχως τα αναμενόμενα αποτελέσματα (ιδιωτική διαμεσολάβηση) ενώ άλλες καθυστερούν να υλοποιηθούν με ευθύνη της εκάστοτε εκτελεστικής εξουσίας (ψηφιακός μετασχηματισμός της Δικαιοσύνης).  Η Δικαιοσύνη έχει ανάγκη από μεταρρυθμίσεις, ενδεικτικά,  έχει ανάγκη από εκσυγχρονισμό των κτιριακών υποδομών των δικαστηρίων, από τη διάθεση υψηλότερων πόρων για την κάλυψη των δαπανών της, από λειτουργία Δικαστικής Αστυνομίας, από απαλλαγή, νομοθετικά, των Λειτουργών της από εξωδικαστικά καθήκοντα, από πρόβλεψη ειδικού σώματος πραγματογνωμόνων, που θα επικουρούν τους Δικαστές, κυρίως τους Ανακριτές,  από συνταγματική και νομοθετική παρέμβαση αναφορικά με την αιτιολογία των δικαστικών αποφάσεων, από την ανάπτυξη τεχνολογικών υποδομών προς ταχεία εξυπηρέτηση των πολιτών (ανάπτυξη συστήματος e – Δικαιοσύνη για άμεση παροχή πιστοποιητικών κλπ.) και άλλες δράσεις και λύσεις που δεν προτείνονται στο εν λόγω αναπτυξιακό σχέδιο. Μεταρρυθμίσεις, που με σεβασμό στις αρχές του Κράτους Δικαίου, θα εξασφαλίζουν ταχύτερη και αποτελεσματικότερη απονομή της Δικαιοσύνης, θα ενισχύουν την ασφάλεια Δικαίου για τους πολίτες και θα συμβάλλουν  στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

1. II. Συζήτηση και λήψη απόφασης επί των προτάσεων της Επιτροπής Ειρηνοδικών της Ένωσης σχετικά με την εκκαθάριση των υποθέσεων των υπερχρεωμένων νοικοκυριών

Επί του άνω θέματος αναφέραμε ότι ήδη έχουμε τοποθετηθεί με το από 3-12-2020 έγγραφό μας, που έχει αναρτηθεί, την 7-12-2020, στην ιστοσελίδα της Ένωσης,  με τίτλο  «ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ Ν. 4745/2020 (ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ ΕΚΚΡΕΜΩΝ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΥΠΕΡΧΡΕΩΜΕΝΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ) ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΡΣΗ ΤΟΥ ΑΔΙΕΞΟΔΟΥ». Επαναλάβαμε, ωστόσο, ότι:

α)  η σύσταση της Επιτροπής Ειρηνοδικών, ως μόνιμου οργάνου της Ένωσης, που υποκαθιστά το Διοικητικό Συμβούλιο στην αντιμετώπιση των ζητημάτων των Ειρηνοδικών είναι αντικαταστατική, καθότι αντιβαίνει στο άρθρο 21 του Καταστατικού της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων

β) το πόρισμα της Επιτροπής αυτής ξεκινά από την αυθαίρετη διαπίστωση ότι  «το 30% των υποθέσεων δεν θα επαναπροσδιοριστεί». Διαπίστωση για την οποία θριαμβολογεί η άνω, αποτελούμενη από Δικαστές, επιτροπή, δίχως ν’ αναλογίζεται ότι αυτή αντιβαίνει στις αρχές του Κράτους Δικαίου, αφού ποσοστό 30% των υπερχρεωμένων νοικοκυριών δεν θα τύχει δικαστικής προστασίας και μάλιστα τη στιγμή που δεν υφίσταται πλέον άλλη διαδικασία διάσωσης της κύριας κατοικίας  τους και δίχως ν΄ αναλογίζεται  τους λόγους για τους οποίους δεν θα αιτηθεί τον επαναπροσδιορισμό των υποθέσεων  και αν αυτοί συνέχονται με οικονομική αδυναμία, με ανέχεια λόγω της πανδημίας ή με έλλειψη δυνατότητας να συγκεντρώσουν το μεγάλο αριθμό εγγράφων που απαιτεί ο ν. 4745/2020.

γ) η απόσπαση Ειρηνοδικών (από Ειρηνοδικεία, στα οποία δεν εκκρεμούν αιτήσεις υπερχρεωμένων  φυσικών προσώπων) καθώς και Πταισματοδικών στα Ειρηνοδικεία, που παρατηρείται εκκρεμότητα, όπως πρότεινε η Ομάδα Εργασίας, που συνεστήθη το Δεκέμβριο του έτους 2019 δεν είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος  αντιμετώπισης του προβλήματος.

Προτείναμε δε την αναστολή εφαρμογής του νόμου, παρά το γεγονός ότι ήδη έχει ξεκινήσει η λειτουργία της ηλεκτρονικής πλατφόρμας επαναπροσδιορισμού των εν λόγω υποθέσεων,  δεδομένου ότι και εκπρόσωποι της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους και του Υπουργείου Δικαιοσύνης σε διαδικτυακό σεμινάριο, που διοργάνωσε ο ΔΣΑ την Πέμπτη 10-12-2020, διαπίστωσαν σοβαρά λειτουργικά προβλήματα, δικονομικά και νομικά ζητήματα (άρση απορρήτου μελών οικογενείας αιτούντων), που καθιστούν την έγκαιρη και νομότυπη υποβολή αιτήσεων επαναπροσδιορισμού των εκκρεμών υποθέσεων του ν. 3869/2010, εντός των προβλεπόμενων εκ του νόμου ασφυκτικών προθεσμιών, αδύνατη και σε περίπτωση μη αναστολής εφαρμογής  του νόμου λόγω και της εξάπλωσης της πανδημίας προτείναμε την  παράταση όλων των χρονικών διαστημάτων που προβλέπονται στο άρθρο 4Δ Ν. 4745/2020 (βλ. αναλυτικά το άνω από 3-12-2020 έγγραφό μας) και  τέλος, επαναλάβαμε την αρχική μας πρόταση ότι για τις  άνω υποθέσεις θα έπρεπε να προβλεφθεί νομοθετικά ο επαναπροσδιορισμός τους σε βάθος τριετίας.

III. Πολιτική προστασίας της χρήσης των προσωπικών δεδομένων των μελών της Ένωσης.

Εκτός ημερήσιας διάταξης και μετά σχετική εισήγηση του Προέδρου συζητήθηκε το θέμα της πολιτικής προστασίας της χρήσης των προσωπικών δεδομένων των μελών της Ένωσής μας. Ο Πρόεδρος δε, εισηγήθηκε την ενημέρωση των μελών της Ένωσης και τη  συγκατάθεση αυτών στους όρους της χρήσης των δεδομένων προσωπικού τους χαρακτήρα ΣΥΛΛΗΒΔΗΝ  για όλες τις δράσεις  της ΕνΔΕ (π.χ.   ηλεκτρονικά δελτία,  ψηφιακή ψηφοφορία, live streaming κ.λπ.) και ανέφερε ότι σε περίπτωση μη συγκατάθεσης σε όλες τις δράσεις τα μέλη της ΕνΔΕ δεν θα λαμβάνουν ούτε ενημερωτικές ανακοινώσεις (newsletter). Η πρόταση αυτή υπερψηφίστηκε από τα δώδεκα μέλη του Δ.Σ., ενώ μειοψηφήσαμε οι υπογράφοντες την παρούσα ενημερωτική ανακοίνωση  για τους λόγους που εκθέσαμε, εν συντομία,  κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης, ισχυριζόμενοι ότι, με βάση τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων ΕΕ 2016/679 και τον εφαρμοστικό ν. 4624/2019, η παροχή γραπτής συγκατάθεσης των μελών της ΕνΔΕ, στον παρόντα χρόνο, πρέπει να αφορά  δράσεις,  που εμπίπτουν στις συνήθεις  δράσεις  της ΕνΔΕ και η επεξεργασία των  δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των μελών της γίνεται από την ίδια την Ένωση και όχι όταν ανατίθεται να διενεργηθεί από τρίτους, ιδιώτες, ανώνυμες εταιρείες, ακόμη και δημόσιους φορείς  κατ΄ εντολήν της Ένωσης.

Ειδικότερα η θέση μας:

Το θέμα της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των μελών της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων ετέθη με εμφατικό τρόπο, το Μάιο του τρέχοντος έτους, όταν το τότε Προεδρείο αυτής διεξήγαγε, για πρώτη φορά, ηλεκτρονική ψηφοφορία, υποβάλλοντας  ερώτημα ως προς το χρόνο διεξαγωγής των εκλογών της ΕνΔΕ. Αυτό είχε σαν  αποτέλεσμα  να υποβληθούν σε επεξεργασία τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα των συναδέλφων που μετείχαν στην ηλεκτρονική αυτή ψηφοφορία (690 μέλη εκ του συνόλου των 3.200 μελών της ΕνΔΕ), από τρίτο  φορέα, στον οποίο είχε ανατεθεί  το έργο αυτό από το τότε Προεδρείο, δίχως τη συγκατάθεση των μελών της, γεγονός που προκάλεσε πλήθος διαμαρτυριών.

Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων είναι, σύμφωνα με το άρθρο 1 του καταστατικού της, σωματείο. Στο πλαίσιο των καταστατικών της σκοπών οργανώνει δραστηριότητες επιμορφωτικές, πολιτιστικές κλπ. και παρέχει διάφορες υπηρεσίες  στα μέλη της και στις οικογένειές τους, μεταξύ αυτών και στα ανήλικα τέκνα τους. Με γνώμονα την προστασία των μελών  της ΕνΔΕ  και των οικογενειών τους, θεωρούμε ότι πρέπει να  δίδεται ιδιαίτερη  σημασία στην προστασία της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής καθώς στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα   των ως  άνω , ανεξάρτητα από το αν  τα δεδομένα αυτά υποβάλλονται σε επεξεργασία είτε από την ίδια την ΕνΔΕ  είτε  από τρίτους (ιδιωτικούς  φορείς ή φυσικά πρόσωπα) κατ’ εντολή της, προς επίτευξη των σκοπών της. Συνεπώς, η Πολιτική Προστασίας των  δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα  εκ μέρους της Ένωσης πρέπει να τύχει ανάλογης αντιμετώπισης.  Ειδικότερα, η Ένωση, εκτός από την εφαρμογή των προβλέψεων του ν. 4624/2019  (ενημέρωση των μελών της για την άσκηση των δικαιωμάτων τους σύμφωνα με το ΓΚΠΔ, ενημέρωση σχετικά με τις κατηγορίες των δεδομένων  που συλλέγει, τους σκοπούς για του οποίους τα συλλέγει και ενδεχομένως τα διαβιβάζει  περαιτέρω,  το χρόνο διατήρησης των δεδομένων κλπ. ) ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ  να αιτείται από τα μέλη της, ειδική γραπτή συγκατάθεση στις περιπτώσεις εκείνες, στις οποίες για την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα αυτών (μελών της) εμπλέκονται τρίτοι φορείς. Συγκεκριμένα δε στις άνω περιπτώσεις απαιτείται ειδική συγκατάθεση των μελών της  ανάλογα με τη δράση, εν πλήρη επιγνώσει των  σκοπών της  επεξεργασίας,  των μέσων επεξεργασίας,  των τυχόν εκτελούντων την επεξεργασία και των  τυχόν τρίτων αποδεκτών διαβίβασης των δεδομένων  (φορέων του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα).

Τέλος, πρέπει να σημειώσουμε ότι οι υπογράφοντες την παρούσα αιτήθηκαν προς τον Πρόεδρο στο επόμενο Διοικητικό Συμβούλιο να τεθούν ως θέματα προς συζήτηση: α) το μισθολόγιο των Ειρηνοδικών και β) η βαθμολογική εξομείωση των Ειρηνοδικών.

 

Μαργαρίτα Στενιώτη, Εφέτης

Νικήτας Βελίας, Ειρηνοδίκης

Μάνος Φωτάκης,  Ειρηνοδίκης

Η ‘ΠΟΛΙΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ’ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΩΝΙΑ

Ο σεβασμός του κράτους δικαίου αποτελεί θεμελιώδη αρχή που προβλέπεται στο άρθρο 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, την οποία έχουν αποδεχθεί τα κράτη που εισέρχονται σε αυτήν.  Βασικό στοιχείο του κράτους δικαίου είναι η λειτουργία ενός ανεξάρτητου συστήματος δικαιοσύνης και η διασφάλιση της προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας των δικαστών, οι οποίοι, στα πλαίσια της διάκρισης των εξουσιών, καλούνται να ελέγχουν τη νομοθετική και την εκτελεστική εξουσία και να προστατεύουν τα άτομα από άδικες ή αδικαιολόγητες παρεμβάσεις της πολιτείας στο χώρο της ατομικής και κοινωνικής αυτονομίας.

Μετά τις εκλογές που διεξήχθησαν τον Οκτώβριο του 2015 στην Πολωνία και την επικράτηση του εθνικιστικού κόμματος με την ονομασία ‘Νόμος και Δικαιοσύνη’ (Law and Justice) επιχειρείται συστημικά η καθυπόταξη της δικαστικής εξουσίας στην εκτελεστική και η ‘πολιτικοποίηση’ της δικαιοσύνης, μέσω μίας σειρά αμφιλεγόμενων νομοθετικών παρεμβάσεων. Καταρχήν το κυβερνών εθνικιστικό κόμμα απέκτησε τον έλεγχο του Συνταγματικού Δικαστηρίου -που οφείλει εκ του ρόλου του να εγγυάται την τήρηση των συνταγματικών αρχών, τη διάκριση των εξουσιών και το σεβασμό του κράτους δικαίου- μεταβάλλοντας τον τρόπο ανάδειξης των μελών του δικαστηρίου και τη λειτουργία του. Στη συνέχεια, προκειμένου να μεταβληθεί η σύνθεση του μη φιλικά προσκείμενου στην κυβέρνηση Ανώτατου Δικαστηρίου της χώρας, με νομοθετική διάταξη μειώθηκε το όριο συνταξιοδότησης των εν ενεργεία δικαστών που υπηρετούσαν σε αυτό και είχαν διορισθεί πριν την 3η Απριλίου 2018 από τα 70 έτη στα 65 έτη, με δυνατότητα του Προέδρου της Πολωνίας να παρατείνει, κατά την διακριτική του ευχέρεια, την υπηρεσία τους πέραν του νέου ορίου συνταξιοδότησης. Με την εφαρμογή της διάταξης αυτής περισσότεροι από 20 δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου, περίπου δηλαδή το ένα τρίτο των μελών του, αναγκάσθηκαν να συνταξιοδοτηθούν. Μετά την καταδίκη της Πολωνίας με τη με αρ. C-19/2018 απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Δ.Ε.Ε.), επιτράπηκε στους δικαστές που αποχώρησαν, εάν το επιθυμούσαν, να επιστρέψουν στην υπηρεσία τους. Ακόμα, η Κυβέρνηση πήρε τον έλεγχο της Εισαγγελικής Αρχής, ορίζοντας ήδη από τον Απρίλιο του 2016 πως ο Υπουργός Δικαιοσύνης είναι και ο Γενικός Δημόσιος Εισαγγελέας, με ιεραρχικές εξουσίες επί των εισαγγελικών λειτουργών, τη δυνατότητα να διατάξει τη διενέργεια συγκεκριμένων ενεργειών, να ανατρέψει μία εισαγγελική διάταξη ή να αφαιρέσει υπόθεση από εισαγγελικό λειτουργό. Επιπλέον, μεταβλήθηκε η διαδικασία επιλογής των δικαστών-μελών του Εθνικού Συμβουλίου Δικαιοσύνης, τα οποία έως τότε επιλέγονταν από το ίδιο το Δικαστικό Σώμα, ώστε η επιλογή τους να γίνεται πλέον από τη Βουλή, στην οποία βεβαίως το κυβερνών κόμμα έχει την απόλυτη πλειοψηφία. Το Εθνικό Συμβούλιο Δικαιοσύνης, στο οποίο μετέχει και ο Υπουργός Δικαιοσύνης, καθώς και εκπρόσωπος του Προέδρου της χώρας, μεταξύ άλλων, εξετάζει και αξιολογεί τους υποψήφιους δικαστές και εκκινεί πειθαρχικές διαδικασίες κατά δικαστών. Παράλληλα αναθεωρήθηκε το πειθαρχικό δίκαιο για τους δικαστές και θεσπίσθηκε νέο πειθαρχικό όργανο, ως τμήμα του Ανώτατου Δικαστηρίου, που απαρτίζεται από νομικούς, όχι απαραίτητα δικαστές, τα μέλη του οποίου επιλέγονται από το Εθνικό Συμβούλιο Δικαιοσύνης. Με τον τρόπο αυτό το νεοσυσταθέν Πειθαρχικό Τμήμα υπήχθη και αυτό στον έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας. Οι πειθαρχικές διώξεις κατά δικαστών πολλαπλασιάσθηκαν, μεταξύ άλλων και για θέματα που αφορούν την δικαιοδοτική τους κρίση ή την υποβολή προδικαστικών ερωτημάτων στο Δ.Ε.Ε., δικαίωμα που θεσπίζεται στο άρθρο 267 της Συνθήκης για την Ε.Ε., με προφανή σκοπό να πληγεί η δικαστική ανεξαρτησία και να εναρμονισθεί η δικαιοδοτική κρίση με τη βούληση της εκτελεστικής εξουσίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα της προσβολής της δικαστικής ανεξαρτησίας στην Πολωνία είναι η άσκηση ποινικής δίωξης σε βάρος της δικαστή (Agnieszka Pilarczyk) που αθώωσε τους ιατρούς που κατηγορούνταν για ιατρική αμέλεια σε υπόθεση που αφορούσε τον θάνατο του πατέρα του Υπουργού Δικαιοσύνης, η άσκηση πειθαρχικών διώξεων σε βάρος των δικαστών (Dominik Czeszkiewicz, Slawomir Jeksa) που αθώωσαν κατηγορούμενους που διαμαρτύρονταν κατά της κατάχρησης εξουσίας από το κυβερνών κόμμα, η άσκηση ποινικής δίωξης σε δικαστή (Wojciech Laczewski) επειδή καταδίκασε για κατάχρηση εξουσίας πρώην διευθυντικό στέλεχος της Αρχής Καταπολέμησης της Διαφθοράς (σημειώνεται ότι ο καταδικασθεί ακολούθως έλαβε χάρη από τον Πρόεδρο της χώρας και του δόθηκε υψηλή θέση στις Μυστικές Υπηρεσίες). Μετά από προσφυγή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά της Δημοκρατίας της Πολωνίας, στις 8 Απριλίου 2020 εκδόθηκε η με αριθμό C-791/19R απόφαση του Δ.Ε.Ε. που υποχρέωσε την Πολωνία να αναστείλει προσωρινά, έως την έκδοση οριστικής απόφασης, τη λειτουργία του Πειθαρχικού Τμήματος και να μην εκδικάζονται οι εκκρεμείς πειθαρχικές υποθέσεις κατά των δικαστών, κρίνοντας πως δεν πληρούνται οι απαιτήσεις ανεξαρτησίας και αμεροληψίας του οργάνου αυτού. Παρά την έκδοση της απόφασης του Δ.Ε.Ε., το Πειθαρχικό Τμήμα  συνέχισε να επιβάλει πειθαρχικές ποινές σε δικαστές, μεταξύ δε αυτών και στη δικαστή  Beata Morawiec, Πρόεδρο της Ένωσης Πολωνών Δικαστών ‘Themis’, στην οποία επιβλήθηκε στις 12.10.2020 αναστολή των δικαστικών της καθηκόντων και μείωση μισθού κατά 50%.

Παρά την καθημερινή απειλή ποινικών και πειθαρχικών διώξεων για την άσκηση του δικαιοδοτικού τους έργου, μέρος των δικαστών στην Πολωνία εξακολουθούν να υψώνουν τη φωνή τους και μέσα από τις Δικαστικές Ενώσεις τους να μάχονται για το κράτος δικαίου, για μία ανεξάρτητη δικαιοσύνη. Στις 11 Ιανουαρίου 2020 διοργανώθηκε πορεία στην Βαρσοβία, γνωστή με την ονομασία ‘1000 robes march’, στην οποία συμμετείχαν δικαστές από 22 ευρωπαϊκές χώρες συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση Δικαστών, στην οποία μετέχει η Ένωση Ελλήνων Δικαστών και Εισαγγελέων, στηρίζει τον αγώνα των πολωνών δικαστών για την μη ‘πολιτικοποίηση’ της δικαιοσύνης, για την προάσπιση του κράτους δικαίου, ώστε κάθε πολίτης να ξέρει πως ο δικαστής που είναι απέναντί του δεν εξαρτάται ούτε ακολουθεί τις οδηγίες ενός πολιτικού κόμματος ή μιας κυβέρνησης.

                 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ Ν. 4745/2020 (ΕΚΚΑΘΑΡΙΣΗ ΕΚΚΡΕΜΩΝ ΑΙΤΗΣΕΩΝ ΥΠΕΡΧΡΕΩΜΕΝΩΝ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ) ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΡΣΗ ΤΟΥ ΑΔΙΕΞΟΔΟΥ

 

Μαργαρίτα Στενιώτη, Εφέτης

Νικήτας Βελίας, Ειρηνοδίκης

Μάνος Φωτάκης, Ειρηνοδίκης

Μέλη Δ.Σ. της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων

 

Α) Κατά την πρώτη συνεδρίαση του νέου Δ.Σ. της Ένωσής μας, στις 19-9-2020, με απόφαση του Προεδρείου, συστάθηκε, για πρώτη φορά στα χρονικά της Ένωσης, «Επιτροπή Ειρηνοδικών». Το άρθρο 21 του Καταστατικού της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων προβλέπει τη συγκρότηση «ειδικών» επιτροπών, στις οποίες το Διοικητικό Συμβούλιο αναθέτει τη μελέτη επιστημονικών ή άλλων θεμάτων που ενδιαφέρουν την Ένωση. Με βάση δε το άρθρο αυτό, εδώ και πολλά έτη, έχουν συσταθεί και λειτουργούν ειδικές επιτροπές για ζητήματα που ενδιαφέρουν το σύνολο των συναδέλφων (π.χ. επιτροπή διεθνών σχέσεων της ΕνΝΕ, επιτροπή επιστημονικών και λοιπών εκδηλώσεων) ή μεγάλο αριθμό αυτών (π.χ. επιτροπή  μέριμνας για οικόπεδα στις Ροβιές). Ο σκοπός του ανωτέρω άρθρου του Καταστατικού είναι σαφής και συγκεκριμένος. Σε καμία δε περίπτωση στη ρύθμιση του άνω άρθρου δεν εμπίπτει η σύσταση ειδικής επιτροπής, κατ’ ουσίαν ειδικού οργάνου, που να ασχολείται με τα ζητήματα ενός κλάδου ή ενός βαθμού των Δικαστικών Λειτουργών της Τακτικής Δικαιοσύνης π.χ. Ειρηνοδικών, Εφετών κλπ., διότι για τα ζητήματα αυτά αποκλειστικώς αρμόδιο είναι το Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσής μας. Συνεπώς, η απόφαση του Προεδρείου της Ένωσης περί συγκρότησης «Επιτροπής Ειρηνοδικών», γενικώς και αορίστως, είναι αντικαταστατική και, ως τέτοια, πάσχει. Εξάλλου, η επιτροπή αυτή με τις εισηγήσεις της θα καθορίζει το μέλλον των συναδέλφων Ειρηνοδικών, δίχως τα μέλη της, πλην της κ. Κώστα, να  αντλούν τη νομιμοποίησή τους από το Δικαστικό Σώμα, καθότι δεν τυγχάνουν εκλεγμένα μέλη του Δ.Σ.. Η εκχώρηση δε από το Προεδρείο της εκπροσώπησης του 1/3   του Δικαστικού Σώματος σε μια επιτροπή, και μάλιστα συγκροτούμενη από με μη εκλεγμένα μέλη, συνιστά ευθεία υποβάθμιση του θεσμικού ρόλου των Ειρηνοδικών. Αν δικαιολογητικός λόγος είναι η συμβολή στην επίλυση των πολλών  προβλημάτων  που αντιμετωπίζουν οι συνάδελφοι Ειρηνοδίκες κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, τότε θα έπρεπε να συσταθούν και επιτροπές  Πρωτοδικών, Εφετών, Εισαγγελέων κλπ., καθότι όλοι οι λειτουργοί αντιμετωπίζουν πλήθος προβλημάτων που επιζητούν επίλυση.  Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων ήταν πάντοτε ανοικτή σε όλα τα μέλη της. Ζητήματα Ειρηνοδικών, όπως και άλλων Δικαστικών και Εισαγγελικών Λειτουργών ετίθεντο απευθείας στα εκλεγμένα μέλη του Δ.Σ., δίχως μεσολαβητές. Εξάλλου, το ίδιο το άρθρο 3 παρ. 1 εδ. ε του Καταστατικού ορίζει ότι «τα τακτικά μέλη (σ.σ. της Ενώσεως) έχουν το δικαίωμα να προτείνουν οτιδήποτε συντελεί στην εκπλήρωση των σκοπών της Ενώσεως με έγγραφη ή προφορική πρότασή τους προς το Δ.Σ., που είναι υποχρεωμένο να απαντήσει στην πρόταση». Συνεπώς, το ίδιο το Καταστατικό μας θεσπίζει την ανόθευτη και απευθείας επικοινωνία των μελών της Ένωσης με τα μέλη του Δ.Σ., χωρίς τρίτους – μεσολαβητές.

 

Β) Οι επιφυλάξεις μας, ως προς τη σύσταση, τις αρμοδιότητες και τη μη οριοθέτηση των αρμοδιοτήτων της εν λόγω επιτροπής, επιβεβαιώθηκαν πανηγυρικά με τη δημοσιοποίηση της από 26-11-2020 εισήγησης της επιτροπής αυτής περί της αντιμετώπισης του μεγάλου ζητήματος που απασχολεί τους Ειρηνοδίκες του επαναπροσδιορισμού των εκκρεμών υποθέσεων των υπερχρεωμένων νοικοκυριών και του νέου Πτωχευτικού Κώδικα.

Στο σημείο αυτό επισημαίνουμε ότι:

– τα μέλη της επιτροπής αυτής δεν προέρχονται από Ειρηνοδικεία με εκκρεμείς αιτήσεις υπερχρεωμένων νοικοκυριών, με αποτέλεσμα να μην έχουν γνώση για τη ροή εκδίκασης των υποθέσεων αυτών στα 30 Ειρηνοδικεία της Χώρας μας, όπου παρατηρείται εκκρεμότητα

– ένα μέλος δε αυτής συμμετείχε και στην Ομάδα Εργασίας που υπέβαλε προτάσεις για την  επίσπευση των εκκρεμών αιτήσεων του ν. 3869/2010, τα πορίσματα της οποίας προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις, διότι επιχειρήθηκε και τελικά επετεύχθη μια πρωτοφανής εργαλειοποίηση της Δικαιοσύνης. Οι αντιδράσεις δε των Ειρηνοδικών  έφθασαν σε σημείο ανάληψης πρωτοβουλίας για σύγκληση έκτακτης γενικής συνέλευσης της ΕνΔΕ,  δεδομένου ότι εν λόγω Ομάδα Εργασίας  αποδέχτηκε και το ενδεχόμενο αποσπάσεων Ειρηνοδικών  και Πταισματοδικών, προκειμένου να εκδικαστούν άμεσα, εντός του 2021, περί τις 80.000 εκκρεμείς αιτήσεις του ν. 3869/2010, γεγονός που επιβεβαιώθηκε κατά την εθιμοτυπική συνάντηση του Δ.Σ της ΕνΔΕ την  1.10.2020 με τον Υπουργό Δικαιοσύνης.

Επί της εισήγησης αυτής που θα «ληφθεί υπόψη από το Δ.Σ. της Ένωσής μας», οι υπογράφοντες την παρούσα θα θέλαμε να επισημάνουμε τα εξής:

 

α) Σε αντίθεση με την αρνητική κριτική που έχει δεχθεί από τον νομικό – και όχι μόνον – κόσμο τόσο ο νόμος για την επίσπευση των εκκρεμών αιτήσεων των υπερχρεωμένων νοικοκυριών όσο και ο νέος πτωχευτικός κώδικας, η εν λόγω επιτροπή ειρηνοδικών στο πόρισμά της καταλήγει: α) στην ανάγκη μιας μικρής παράτασης στις προθεσμίες που ορίζει ο Ν. 4745/2020 και β) στα μικρά/μονοεδρικά Ειρηνοδικεία να μην είναι επιφορτισμένος και με τα καθήκοντα του Εισηγητή Πτωχεύσεων ο εκεί υπηρετών Ειρηνοδίκης, καθώς στα συμπεράσματα της εισήγησης αναφέρει επί λέξει: «Με βάση τα ανωτέρω κρίνεται επιβεβλημένη η αποδέσμευση των Ειρηνοδικείων με μικρό αριθμό υπηρετούντων Ειρηνοδικών από τον ορισμό τους ως Εισηγητών της πτώχευσης, κατόπιν ενεργοποίησης του αρ. 208 του ν. 4738/2020 που ορίζει «Με προεδρικό διάταγμα, έπειτα από πρόταση του Υπουργού Δικαιοσύνης, μπορεί να ορίζεται ότι στις πτωχεύσεις μικρού αντικειμένου τα Ειρηνοδικεία ορισμένων μόνο περιφερειών έχουν πτωχευτική αρμοδιότητα και να ρυθμίζονται ειδικότερα οι λοιπές περιφέρειες για τις οποίες τα δικαστήρια αυτά έχουν κατά τόπο αρμοδιότητα, θέματα οργάνωσης και στελέχωσής τους και κάθε άλλο ειδικό θέμα και σχετική λεπτομέρεια.», έτσι ώστε να ορίζονται Εισηγητές της Πτώχευσης οι Ειρηνοδίκες που υπηρετούν στα κεντρικά Ειρηνοδικεία των νομών».

β) Τα παραδείγματα, που εμπεριέχονται στην εν λόγω εισήγηση για την εκδίκαση των εκκρεμών υποθέσεων του  ν. 3869/2010 από τα Ειρηνοδικεία στα οποία εκκρεμούν   είναι εντελώς αυθαίρετα, καθότι δεν έχουν ληφθεί υπόψη στατιστικά στοιχεία από τα εν λόγω Ειρηνοδικεία.  Ωστόσο,  η μεγάλη αυθαιρεσία παρατηρείται στη διαπίστωση της επιτροπής   ότι  «το 30% των υποθέσεων δεν θα επαναπροσδιοριστεί, με τις πλέον δυσοίωνες προβλέψεις», καθότι δεν αναφέρει τα στοιχεία στα οποία βασίζει το συμπέρασμά της αυτό. Συνεπώς,  η αναφορά αυτή αποτελεί ευχολόγιο, καθώς δεν αποδεικνύεται από κανένα στατιστικό στοιχείο.  Σε κάθε περίπτωση μία τέτοια αναφορά σε μία εισήγηση Δικαστών αντίκειται στις αρχές του Κράτους Δικαίου, δεδομένου ότι προσεγγίζει το εν λόγω ζήτημα μόνο από την πλευρά της μείωσης του φόρτου εργασίας των Ειρηνοδικών, δίχως να λαμβάνει υπόψη και το δικαίωμα δικαστικής προστασίας των οφειλετών και μάλιστα τη στιγμή που δεν υφίσταται πλέον άλλη διαδικασία   διάσωσης της κύριας κατοικίας  του οφειλέτη καθώς και τους λόγους,  που θα οδηγήσουν αυτούς στον μη επαναπροσδιορισμό των αιτήσεων τους και αν αυτοί συνέχονται με οικονομική αδυναμία, με ανέχεια λόγω της πανδημίας ή με έλλειψη δυνατότητας να συγκεντρώσουν τα πολλά σε αριθμό έγγραφα που απαιτεί ο ν. 4745/2020.

γ) Η εν λόγω επιτροπή επιμελώς αποφεύγει να παραθέσει ήδη δημοσιευμένα στοιχεία αναφορικά με τις υποθέσεις που δικάζονται σε ετήσια βάση και χρεώνονται ανά Ειρηνοδίκη στα 30 Ειρηνοδικεία,  που παρατηρείται η εκκρεμότητα των εν λόγω υποθέσεων ενώ προκαλεί εντύπωση ότι η  επιτροπή αυτή ουδόλως αναφέρει ως προϋπόθεση για την τήρηση των προθεσμιών που ορίζονται στον ανωτέρω νόμο, όχι μόνο την κάλυψη του συνόλου των κενών οργανικών κενών, αλλά, ταυτοχρόνως, την περαιτέρω αύξηση των οργανικών θέσεων στα Ειρηνοδικεία που έχουν δυσανάλογα μεγάλο αριθμό κατατεθειμένων αιτήσεων σε σχέση με τις υπάρχουσες οργανικές θέσεις. Μήπως άραγε και αυτή η Επιτροπή, θέτοντας ως ανώτατο όριο χρέωσης υποθέσεων του ν. 3869/2010 και  ν. 4745/2020 για κάθε Δικαστή τον αριθμό 180, πλην των άλλων υποθέσεων και καθηκόντων του, υιοθετεί εμμέσως πλην σαφώς το ενδεχόμενο αποσπάσεων, που αποδέχθηκε και η ανωτέρω Ομάδα Εργασίας περί επίσπευσης των υποθέσεων του ν. 3869/2010;  Από τα στοιχεία αυτά, που επιμελώς αποφεύγει να παραθέσει η επιτροπή, εύκολα άγεται κανείς στο συμπέρασμα ότι η αιτία καθυστέρησης εκδίκασης των εκκρεμών αιτήσεων οφείλεται στο γεγονός ότι στα Ειρηνοδικεία αυτά κατατέθηκε πολύ μεγάλος αριθμός αιτήσεων σε σχέση με τον αριθμό των υπηρετούντων Ειρηνοδικών, με συνέπεια την υπερχρέωση των  Ειρηνοδικών  (λ.χ. στο Ειρηνοδικείο Χαλανδρίου κάθε Ειρηνοδίκης χρεώθηκε κατ’ έτος  τουλάχιστον 230 υποθέσεις).

δ) Στην εν λόγω εισήγηση, και παρά τη χρήση των αυθαίρετων παραδειγμάτων, που προαναφέρθηκαν,  συνομολογείται ότι οι εκκρεμείς αιτήσεις του Ν. 3869/2010 θα συζητηθούν εν τέλει σε βάθος τριετίας (31 μήνες) και όχι εντός του έτους 2021, καθότι αυτό είναι ανέφικτο. Η παραδοχή αυτή θέτει τον εξής εύλογο προβληματισμό: Σε μία υπόθεση, ο φάκελος της οποίας «έκλεισε» στις αρχές του έτους 2021, ο Ειρηνοδίκης πώς, και στην βάση ποίων εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων, θα εκδώσει απόφαση το έτος 2024; Σε χρονικό διάστημα τριών ετών ένας οφειλέτης είναι δυνατό, ενδεικτικά: α) να απωλέσει την εργασία του, β) να εξεύρει νέα, γ) να αποκτήσει νέα προστατευόμενα μέλη, δ) να κληρονομήσει περιουσιακά στοιχεία κλπ.  Όλα τα ανωτέρω επηρεάζουν ουσιωδώς την υπαγωγή του στις διατάξεις του Ν.3869/2010 και τους όρους αυτής, με αποτέλεσμα να μη διασφαλίζεται η ορθή  απονομή της Δικαιοσύνης και με ουσιαστικούς όρους, δεδομένου ότι δεν προβλέπεται και επικαιροποίηση των αναγκαίων στοιχείων.

ε) Είναι ανεξήγητο για ποίο λόγο αναφορικά με τις αιτήσεις μεταρρύθμισης και έκπτωσης να ακολουθηθεί η ίδια διαδικασία, δεδομένου ότι δεν παρουσιάζουν μεγάλο αριθμό, η δε εκκαθάρισή τους είναι αναγκαίο να γίνει πολύ πιο άμεσα, δοθέντος ότι οι εν λόγω οφειλέτες έχουν ήδη υπαχθεί στις ρυθμίσεις του Ν.3869/2010.

στ ) Η ανωτέρω επιτροπή συνομολογεί ότι 30 τουλάχιστον Ειρηνοδικεία πρέπει, εν μέσω πανδημίας, να καταρτίσουν νέο Κανονισμό, διαφορετικό από τον ισχύοντα και μάλιστα υπό τον όρο του μελλοντικού και αβέβαιου γεγονότος της έγκρισής του από τον Άρειο Πάγο. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι ο πρόεδρος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων διαβεβαίωνε, ήδη από τον χρόνο αρχικής ανάληψης των καθηκόντων του, δηλαδή πριν από 4 χρόνια, ότι επί των ημερών του θα τροποποιούνταν άμεσα οι οικείες διατάξεις του Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και κάθε Δικαστήριο θα κατάρτιζε τον Κανονισμό, δίχως να απαιτείται έγκριση αυτού. Οι εξαγγελίες αυτές ουδόλως πραγματοποιήθηκαν.

ζ) Στην εισήγηση της εν λόγω επιτροπής αναφέρεται ως θέσφατο ότι: «Το καταληκτικό σημείο της 15.6.2021 πρέπει να διατηρηθεί προς αποφυγή διπλών πινακίων», δίχως να τίθεται ζήτημα μετάθεσης του καταληκτικού σημείου σε μεταγενέστερο χρόνο, με δεδομένο ότι εξ αιτίας της πανδημίας, δεν εκδικάζονται ήδη από τον μήνα Νοέμβριο του 2020:  α) ούτε οι υποθέσεις που έχουν εισαχθεί στα οικεία πινάκια των Δικαστηρίων β) ούτε αυτές που επαναπροσδιορίστηκαν οίκοθεν λόγω απόσυρσής τους εξ αιτίας του πρώτου κύματος πανδημίας.

η) Η εν λόγω επιτροπή δεν λαμβάνει υπόψη: α) ότι το άνοιγμα της ειδικής πλατφόρμας  επαναπροσδιορισμού των αιτήσεων γίνεται εν μέσω πανδημίας, β) δεν θα είναι ευχερής η εντός 60 ημερών κατάθεση από τους πληρεξουσίους δικηγόρους των διαδίκων των προτάσεων και των σχετικών τους «σε ηλεκτρονική μορφή», και μάλιστα σε άλλο, δεύτερο, ψηφιακό περιβάλλον, κυρίως λόγω του πλήθους των απαιτούμενων σχετικών κατά τα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρ. 4Η παρ. 2 Ν.4745/2020. Η αναφορά δε ότι «κρίνεται σκόπιμη η διερεύνηση της δυνατότητας παράτασης των προθεσμιών με επιμήκυνσή τους, προκειμένου να μπορέσουν τα Ειρηνοδικεία να ανταπεξέλθουν, οργανωτικά, στη νέα διαδικασία είναι γενική και παντελώς  αόριστη.

θ) Η εν λόγω επιτροπή δεν επισημαίνει τη δυνατότητα διαμεσολάβησης, παρά το γεγονός ότι η φύση των υποθέσεων εναρμονίζεται απόλυτα με το σκοπό του του σχετικού νόμου. Η πρόβλεψη δε του άρθρου 4ΙΕ του Ν. 4745/2020 ότι «η πρόσκληση για διαμεσολάβηση δεν αναστέλλει τη διαδικασία ή τις προθεσμίες του παρόντος» είναι μαθηματικά βέβαιο ότι δεν θα οδηγήσει σε καμία εξωδικαστική επίλυση, ενόψει και των ασφυκτικών χρονικών περιθωρίων που τίθενται.

Ενόψει των παραπάνω, οι υπογράφοντες μέλη του Δ.Σ. της ΕνΔΕ προτείνουμε:

Α) Την τροποποίηση του άρθρου 4Α Ν. 4745/2020 και την υπαγωγή στις ρυθμίσεις του ως άνω νόμου των αιτήσεων ρύθμισης οφειλών, που εκκρεμούν σε πρώτο βαθμό και η συζήτηση έχει προσδιοριστεί μετά τις 31-12-2021 και όχι μετά τις 15-06-2021, που προβλέπει το άνω άρθρο. Και τούτο διότι:

α) Σε πολλά περιφερειακά Ειρηνοδικεία δεν έχουν προσδιοριστεί αιτήσεις του Ν. 3869/2010 μετά την 31-12-2021 ενώ και όσες αιτήσεις  αποσύρονται λόγω του δεύτερου κύματος της πανδημίες, οι γραμματείες των Δικαστηρίων θα έχουν τη δυνατότητα να τις προσδιορίσουν έως την 31-12-2021 και συνεπώς θα απαλλαγούν από το πρόσθετο καθήκον της τήρησης και δημιουργίας δύο διαφορετικών ηλεκτρονικών αρχείων. β) Ακόμη κι αν τηρούνταν κατά γράμμα οι προθεσμίες του Ν. 4745/2020, δεν θα είχαν εκδοθεί δικαστικές αποφάσεις επί των εκκρεμών αυτών αιτήσεων πριν τις 31-12-2021, εξ αιτίας των ανωτέρω λόγων. γ) Με την διατήρηση του ακροατηρίου και την προσκομιδή ενώπιον της Έδρας των πιο πρόσφατων οικονομικών δεδομένων του οφειλέτη επιτυγχάνεται η ουσιαστικότερη απονομή της Δικαιοσύνης, που σε τελική ανάλυση είναι το ζητούμενο.

Β) Για τις αιτήσεις που έχουν προσδιοριστεί μετά την 1-1-2022 προτείνεται ο επαναπροσδιορισμός τους με επιμέλεια του Δικαστηρίου, προς αποφυγή εξόδων του οφειλέτη, εντός χρονικού διαστήματος τριών ετών, κατά τον τρόπο που επαναπροσδιορίστηκαν οίκοθεν οι εκκρεμείς αιτήσεις υπό την ισχύ του Ν.4336/2015. Ο χρόνος   αυτός  κρίνεται σύντομος, αν ληφθεί υπόψη  ο χρόνος προσδιορισμού της συζήτησής τους σήμερα για μετά από 7 και πλέον έτη.   Έτσι εξασφαλίζεται η ορθότητα της δικαστικής κρίσης  και  παράλληλα η ομαλή και απρόσκοπτη λειτουργία των Ειρηνοδικείων που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα. Οι οφειλέτες των οποίων οι αιτήσεις προσδιορίστηκαν μετά την 1-1-2022 θα έχουν χρονικό περιθώριο από 1-1-2021 έως 15-9-2021 να δηλώσουν με μια απλή δήλωση προς την γραμματεία του Δικαστηρίου, η οποία θα δύναται να παραλαμβάνεται και ηλεκτρονικά με σχετική βεβαίωση παραλαβής ότι επιθυμούν την εκδίκαση της αίτησής τους. Στο ίδιο ανωτέρω χρονικό πλαίσιο (1-1-2021 έως 15-9-2021) προτείνεται να τεθεί ως όρος του παραδεκτού της συζήτησης η προηγούμενη απόπειρα διαμεσολάβησης, τα αποτελέσματα της οποίας θα γνωστοποιούνται στην γραμματεία του Δικαστηρίου μέχρι την 15-9-2021. Με τον τρόπο αυτόν, θα υπάρχει πραγματική εικόνα για τις εκκρεμείς αιτήσεις που θα πρέπει να προσδιοριστούν στο μετέπειτα χρονικό διάστημα και, αναλόγως, θα έχουν καλυφθεί και οι κενές οργανικές θέσεις των Ειρηνοδικείων.

Σε κάθε περίπτωση, προτείνεται η μετάθεση κατά 6 μήνες όλων των χρονικών διαστημάτων που προβλέπονται στο άρθρο 4Δ Ν. 4745/2020 (λ.χ. «Επί ποινή απαραδέκτου, η αίτηση επαναπροσδιορισμού υποβάλλεται για αίτηση ρύθμισης οφειλής που κατατέθηκε: α) μέχρι και την 31-12-2014, από την 1-6-2021 ως και τις 1-7-2021 β) από την 1-1-2015 ως και τις 30-6-2015, από την 1-6-2021 ως και τις 31-7-2021 κλπ.».

Αθήνα, 3-12-2020

 

Μαργαρίτα Στενιώτη

Νικήτας Βελίας

Μάνος Φωτάκης