Αποθήκευση αρχείου (DOCX, Unknown)

ΓΙΑΤΙ ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ Η ΑΜΕΣΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΤΟΥ ΕΝΩΣΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΠΟΡΡΗΤΟ ΤΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΣΤΙΣ ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

Ακρογωνιαίος λίθος του δικαίου της Ευρωπαικής  Ενωσης είναι η αρχή της υπεροχής του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης έναντι του εθνικού δικαίου. Την παραπάνω αρχή οφείλουμε να γνωρίζουμε και εφαρμόζουμε όλοι οι δικαστικοί και εισαγγελικοί λειτουργοί, ανακριτικοί και προανακριτικοί υπάλληλοι είτε υπηρετούμε σε δικαστικές υπηρεσίες είτε σε Ανεξάρτητες Αρχές. Όπως οφείλουμε να γνωρίζουμε και εφαρμόζουμε σε κάθε έκφανση λειτουργίας των καθηκόντων μας τη εθνική νομοθεσία, αλλά και τη νομολογία και νομοθεσία που διέπει το ενωσιακό δίκαιο για τα προσωπικά δεδομένα, το κυβερνοέγκλημα, το οικονομικό έγκλημα αλλά και την επίλυση των άκρως περίπλοκων ζητημάτων διεθνούς δικαιοδοσίας, της διατήρησης των προσωπικών δεδομένων με στόχο την ταυτόχρονη αποτελεσματικότητα των ερευνών των Αρχών. Οφείλουμε να γνωρίζουμε τις αρχές της αναγκαιότητας, της αναλογικότητας, της αποτελεσματικότητας, της ισοδυναμίας, και της αποτρεπτικότητας από τις οποίες επιβάλλεται να διέπονται οι αποφάσεις των Αρχών και την παρέκκλιση της αρχής του απορρήτου των επικοινωνιών μόνο όταν συνδέονται με τις περιπτώσεις καταπολέμησης σοβαρού εγκλήματος, εθνικής ασφάλειας και δημόσιας ασφάλειας. Ότι προκειμένου να εξασφαλισθεί στην πράξη η πλήρης τήρηση των εν λόγω προϋποθέσεων, είναι σημαντικό η πρόσβαση των αρμόδιων εθνικών αρχών στα διατηρούμενα δεδομένα να εξαρτάται, καταρχήν, εκτός αν πρόκειται για επείγουσες περιπτώσεις δεόντως αιτιολογημένες, από προηγούμενο έλεγχο πραγματοποιούμενο είτε από δικαστήριο είτε από ανεξάρτητη διοικητική αρχή και η απόφαση του εν λόγω δικαστηρίου ή της εν λόγω αρχής να εκδίδεται κατόπιν αιτιολογημένης αιτήσεως των αρμόδιων εθνικών αρχών υποβληθείσας στο πλαίσιο διαδικασιών για την πρόληψη, τη διαπίστωση ή την ποινική δίωξη πάντα υπό το πρίσμα των άρθρων 7, 8 και 11 καθώς και του άρθρου 52, παράγραφος 1, του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Οφειλουμε να γνωρίζουμε πιο συγκεκριμένα τις διατάξεις της Σύμβασης 108 του Συμβουλίου της Ευρώπης,  του νέου σύγχρονου νομικού πλαισίου του Κανονισμού (ΕΕ) 2016/679 της 27ης Απριλίου ( GDPR) σχετικά με το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα όλων των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δικαιολογητικός νόμος του οποίου είναι ο 4624/2019, του ν.2068/1992 που αποτελεί δικαιολογητικό νόμο της Σύμβασης 108 του Συμβουλίου της Ευρώπης αλλά και τις ενωσιακές οδηγίες περί προστασίας και επεξεργασίας των προσωπικών δεδομένων και ιδίως την ΟΔΗΓΙΑ (EE) 2016/680 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 27ης Απριλίου 2016 για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από αρμόδιες αρχές για τους σκοπούς της πρόληψης, διερεύνησης, ανίχνευσης ή δίωξης ποινικών αδικημάτων ή της εκτέλεσης ποινικών κυρώσεων. Ότι τυχόν παρεκκλίσεις και περιορισμοί πρέπει να είναι αναγκαίοι σε δημοκρατική κοινωνία και ανάλογοι προς τον επιδιωκόμενο σκοπό. Οτι η αποθήκευση δεδομένων για τηλεφωνικές κλήσεις που αφορούν την ιδιωτική και επαγγελματική ζωή παραβιάζει το άρθρο 8 ΕΣΔΑ. Βρίθει η νομολογία του ΕΔΔΑ για όλα τα παραπάνω. Ενδεικτικά αναφέρουμε απόφαση του ΕΔΔΑ της  21.12.2016 Tele2 Sverige AB (C203/15) κατά Post- och telestyrelsen, και Secretary of State for the Home Department (C698/15), απόφαση ΕΔΔΑ της 8ης Απριλίου 2014 συνεκδικασθείσες υποθέσεις C293/12 και C594/12 Digital Rights Ireland Ltd κατά Minister for Communications, Marine and Natural Resources κ.λπ., απόφαση ΕΔΔΑ 18 Ιουλιου 2017 Mustafa Sezgin Tanrıkulu κατά Τουρκίας, απόφαση της 12 Ιανουαρίου 2016 Szabó and Vissy κατά Ουγγαρίας απόφαση της 4 Δεκεμβρίου 2015 Roman Zakharov κατά Ρωσίας.

Από την άλλη μεριά, η  νομοθετική εξουσία οφείλει να μεταφέρει αυτούσια  νομοθεσία του ενωσιακού δικαίου και τούτο επειδή  το άρθρο 5 ν.4624/2019  κατά το οποίο «οι δημόσιοι φορείς επιτρέπεται να επεξεργάζονται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, όταν η επεξεργασία είναι απαραίτητη για την εκπλήρωση καθήκοντος που εκτελείται προς το δημόσιο συμφέρον ή κατά την άσκηση δημόσιας εξουσίας που έχει ανατεθεί στον υπεύθυνο επεξεργασίας», δεν εισάγει κανένα περιορισμό στην επεξεργασία δεδομένων από τις δημόσιες αρχές. Εφόσον λοιπόν υπάρχει κενό νόμου ως προς την εφαρμογή των αρχών της αναλογικότητας, αναγκαιότητας στις εθνικές αρχές ασφάλειας, επιβάλλεται  να μεταφερθούν στο εσωτερικό μας δίκαιο οι διατάξεις της ΟΔΗΓΙΑΣ (EE) 2016/680 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 27ης Απριλίου 2016 για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα από αρμόδιες αρχές για τους σκοπούς της πρόληψης, διερεύνησης, ανίχνευσης ή δίωξης ποινικών αδικημάτων ή της εκτέλεσης ποινικών κυρώσεων και για την ελεύθερη κυκλοφορία των δεδομένων αυτών και την κατάργηση της απόφασης-πλαίσιο 2008/977/ΔΕΥ του Συμβουλίου, η οποία περιλαμβάνει την  προστασία από απειλές κατά της δημόσιας ασφάλειας και της αποτροπής τους (άρθρο 1), εφαρμόζεται στην εν όλω ή εν μέρει αυτοματοποιημένη επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, καθώς και στη μη αυτοματοποιημένη επεξεργασία τέτοιων δεδομένων τα οποία περιλαμβάνονται ή πρόκειται να περιληφθούν σε σύστημα αρχειοθέτησης (άρθρο 2), ορίζει σαφώς ότι η επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων διέπεται από τις αρχές της αναλογικότητας, αναγκαιότητας και του προσδιορισμού και του περιορισμού του σκοπού. Ορίζει επίσης την ευθύνη του υπευθύνου επεξεργασίας να συμμορφωθεί με τις ανωτέρω αρχές και να είναι σε θέση να το αποδείξει (άρθρο 12), καθώς και το δικαίωμα ενημέρωσης του υποκειμένου (άρθρα 13 και 14), την εκτίμηση των επιπτώσεων στην προστασία των δεδομένων (άρθρο 28), την γνωστοποίηση παραβίασης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο υποκείμενο των δεδομένων (άρθρο 31) και τέλος  την έκθεση δραστηριοτήτων η οποία μπορεί να περιλαμβάνει κατάλογο των τύπων των γνωστοποιημένων παραβάσεων και των ειδών των επιβαλλόμενων κυρώσεων και τίθεται στην διάθεση του εθνικού κοινοβουλίου, της κυβέρνησης και του κοινού (άρθρο 49). Οι ανωτέρω διατάξεις επιβάλλεται να μεταφερθούν στο εθνικό δίκαιο και ειδικά στον ευαίσθητο και αχαρτογράφητο για τα ελληνικά δεδομένα αρρύθμιστο τομέα του σκληρού πυρήνα του κράτους. Επίσης,  η νομοθετική εξουσία οφείλει να τροποποποιήσει τον δικαιολογητικό της Σύμβασης 108 του Συμβουλίου της Ευρώπης νόμο 2068/1992 , που πρέπει να τονιστεί ότι εφαρμόζεται και όταν ο επεξεργαστής δεδομένων  («maître du fichier») είναι ΔΗΜΟΣΙΑ ΑΡΧΗ (« l’autorité publique»), ο οποίος θα διέπει ξεκάθαρα όλες τις συναφείς κρατικές υπηρεσίες ή ανεξάρτητες αρχές, όπως ΕΥΠ, Αρχή καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, δίωξη του ηλεκτρονικού εγκλήματος κλπ.
Για να επιτευχθεί τούτο στην πράξη δεν αρκεί η μεταφορά αυτούσιας της οδηγίας σε όλες τις προαναφερόμενες Αρχές και Κρατικές Υπηρεσίες, αλλά και η σύσταση δικαστικών συμβουλίων αποτελούμενων από ανεξάρτητους δικαστικούς λειτουργούς, όπως αυτά λειτουργούν ήδη εξάλλου στις δικαστικές υπηρεσίες σχετικά  με την άρση απορρήτου όταν τελούνται ποινικά αδικήματα, τα οποία δικαστικά συμβούλια θα αντικαταστήσουν τον ένα ή δύο Εισαγγελείς, και θα είναι επιφορτισμένα με το καθήκον της εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου προκειμένου οι προαναφερόμενες Υπηρεσίες και Αρχές να λειτουργούν στα πλαίσια της ουσιαστικής και πραγματικής νομιμότητας σε συνδυασμό με την αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητά τους.  Απαιτείται  επαρκής εκπαίδευση και κατάρτιση των δικαστικών λειτουργών που θα στελεχώνουν τα εν λόγω δικαστικά συμβούλια αλλά και των υπαλλήλων των Αρχών και των κρατικών υπηρεσιών πχ (ΕΥΠ) σε θέματα ασφάλειας των δεδομένων. Απαιτείται η επιβολή πειθαρχικού και ποινικού ελέγχου όσων υπηρετούν στις ανωτέρω Υπηρεσίες και Αρχές ακόμα και για περιπτώσεις μη εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου, ώστε αυτοί που επιλέγουν να στελεχώσουν αυτές τις Υπηρεσίες να είναι οι πλήρως καταρτισμένοι  και όχι αυτοί που θεωρούνται προνομιούχοι. Οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες και Αρχές (π.χ.ΕΥΠ) να γνωστοποιούν παραβιάσεις των δεδομένων στα πιθανά θύματα και στις εθνικές αρχές ελέγχου και αυτό να αρχίσει άμεσα το πρώτον από την ΕΥΠ η οποία θα πρέπει να ενημερώσει τα θύματα των οποίων τα προσωπικά δεδομένα παραβιάστηκαν και τους λόγους, όπως άλλωστε ορίζει εκτός από την προαναφερόμενη οδηγία και η οδηγία για την προστασία των προσωπικών δεδομένων στον τομέα των ηλεκτρονικών επικοινωνιών, στο άρθρο 4 παράγραφος 2  (βλ. I. κατά Φινλανδίας, προσφυγή αριθ. 20511/03, 17 Ιουλίου 2008).

Τα παραπάνω δεν αποτελούν πολιτικό ζήτημα, αποτελούν θεσμικές επιταγές που επιβάλλονται σε ένα κράτος δικαίου και εναρμονίζονται με το ενωσιακό δίκαιο. Γιατί ο εθνικός νόμος που επιτρέπει την επέμβαση δημόσιας αρχής στην άσκηση του δικαιώματος που παρέχεται από το άρθρο 8, δηλαδή τον σεβασμό στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή, την κατοικία και την αλληλογραφία, θα πρέπει να πληροί τα κριτήρια της προβλεψιμότητας και της σαφήνειας (βλ. υπόθεση Klass And Others v. Federal Republic of Germany (Series A, NO 28) (1979-1980) 2 EHRR 214, 6 September 1978, Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου) . Γιατί ο νόμος θα πρέπει να παρέχει στους πολίτες επαρκή νομική προστασία κατά της κρατικής αυθαιρεσίας και οιασδήποτε κατάχρησης και να καθορίζει με σαφήνεια τον τρόπο ασκήσεώς του, καθώς και το σκοπό της παρασχεθείσης ευχέρειας στις αρμόδιες αρχές να επεμβαίνουν στα δικαιώματα που κατοχυρώνονται στο άρθρο 8 της Σύμβασης. Για να αποφεύγεται η  υπονόμευση της δημοκρατίας υπό το μανδύα της προάσπισής της. Για να προσανατολίζονται οι κρατικές υπηρεσίες και ανεξάρτητες Αρχές στην αποτελεσματικότητα του σκοπού για τον οποίο έχουν συσταθεί (εθνική ασφάλεια, καταπολέμηση του ηλεκτρονικού εγκλήματος, καταπολέμηση της διαφθοράς) και μόνο. Για να μην καταστεί η Ελλάδα ένα αστυνομικό κράτος που θα διασύρεται διεθνώς.

Ουδέποτε από την μεταπολίτευση ένθεν οι δικαστικοί και εισαγγελικοί λειτουργοί υπήρξαν εκτελεστικά όργανα και υπάλληλοι κρατικών υπηρεσιών, Αρχών, Οργανισμών. Ουδείς δικαστικός ή εισαγγελικός λειτουργός έχει περιορισθεί στην χρήση σφραγίδας και υπογραφής, αφού άπαντες νυχθημερόν ερμηνεύουμε και εφαρμόζουμε τους νόμους του Ελληνικού Κράτους. Η εργαλειοποίηση του δικαστικού κλάδου μέσω αποσπασματικών διατάξεων που αφορούν είτε την ΕΥΠ είτε οποιαδήποτε άλλη αρχή αντιβαίνει στην θεσμική θωράκιση της δικαιοσύνης,  της δημοκρατίας, της ίδιας της χώρας.

ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ

ΠΑΝΟΣ ΒΑΣΤΑΡΟΥΧΑΣ

ΝΕΑ ΠΟΡΕΙΑ

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑΣ  «ΝΕΑ ΠΟΡΕΙΑ» ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ

 Σε μία εποχή όπου το οικονομικό και κυβερνοέγκλημα (cyber crime)  εξελίσσονται ραγδαία και διεθνοποιημένα, όπου η συλλογή ηλεκτρονικών πειστηρίων (e-evidence) απαιτεί καθημερινά εξειδικευμένες ως προς θέματα δικαιοδοσίας και τεχνογνωσίας προανακριτικές και ανακριτικές πράξεις και η κατανόηση του modus operandi απαιτεί εξειδικευμένους δικαστικούς και εισαγγελικούς λειτουργούς, η σύσταση δικαστικής αστυνομίας που θα επικουρεί το έργο των δικαστών, εισαγγελέων και πταισματοδικών είναι απολύτως  αναγκαία και επιβεβλημένη.

Είναι κατανοητό σε όλους ότι η αντιμετώπιση των νέων μορφών εγκληματικότητας είναι ιδιαίτερα δυσχερής, δυσλειτουργική, αναποτελεσματική και αργοπορημένη με την υπάρχουσα απαρχαιωμένη διασπαστική οργάνωση και υλικοτεχνική υποδομή, δικτύωση και ψηφιοποίηση, ενώ τα  υπάρχοντα  σύγχρονα μέσα και εξειδικευμένες υπηρεσίες (όπως η Δ/νη Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος) δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση του μεγάλου όγκου υποθέσεων και την ταυτόχρονη διενέργεια συνθετών και παράλληλων ανακριτικών ενεργειών που απαιτούνται προς διαφορετικές κατευθύνσεις του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα με αποτέλεσμα:

– τα ηλεκτρονικά ίχνη χάνονται διότι έχουν παρέλθει οι προθεσμίες και οι υποθέσεις να αρχειοθετούνται στο αρχείο αγνώστων δραστών

– αργοπορία, έλλειψη συντονισμού μεταξύ διαφορετικών υπηρεσιών και εποπτείας του διάχυτου προανακριτικού και ανακριτικού ελέγχου και συλλογής αποδεικτικών στοιχείων.

– αδυναμία εκμετάλλευσης των εξειδικευμένων ψηφιακών δικτύων ανταλλαγής πληροφοριών της Eurojust, Europol, Interpol, FIU και assets recovery κατά την προανάκριση, που απαιτούν ειδική τεχνική και νομική επιμόρφωση και άδεια πρόσβασης.

– αδυναμία διευρυμένης και ταχείας διεθνούς ποινικής συνεργασίας   μέσω παραγγελιών και εκτέλεσης  άμεσα Ευρωπαικών Εντολής  Ερευνας και  Αμοιβαίας Δικαστικής συνεργασίας.

Με  αποτέλεσμα οι υπολήψεις να κομματιάζονται, τραπεζικοί λογαριασμοί να αδειάζουν και οι πολίτες να μένουν απροστάτευτοι.

Η ΝΕΑ ΠΟΡΕΙΑ πιστεύει ότι η νεοσυσταθείσα Δικαστική Αστυνομία (στον ποινικό και αστικό τομέα) υπό την μορφή ενός υδροκέφαλου και υπαλληλοκεντρικού κρατικού οργανισμού με υπαλλήλους που απλώς θα έχουν πτυχίο νομικής, χωρίς εξειδικευμένες γνώσεις και δεξιότητες, δεν θα  συνεισφέρει τίποτα ουσιώδες αλλά θα αποτελέσει παρά μία δεξαμενή διορισμένων υπαλλήλων.

Η ΝΕΑ ΠΟΡΕΙΑ προτείνει νέο οργανόγραμμα . Η  σύσταση της Δικαστικής Αστυνομίας (στον ποινικό τομεα) να αποτελείται μόνο από  εξειδικευμένο διεπιστημονικό προσωπικό  για τις αυξημένες ειδικές ανάγκες της συλλογής, επεξεργασίας, ανάλυσης και νόμιμης διάθεσης των αποδεικτικών στοιχείων :

– των σύγχρονων  διεθνοποιημένων οικονομικών εγκλημάτων (τύπου carousel), money laundering και κυβερνοεγκλήματος (πχ.στο darknet με χρήση cryptocurrencies )

-του ειδικού τρόπου κατάσχεσης, έρευνας, ανάλυσης και παρουσίασης των  ψηφιακών πειστηρίων και των με νέων συσκευών σε ένα συνεχώς μεταλλασσόμενο τεχνικά και δαιδαλώδες ψηφιακό περιβάλλον   ( web 3, NFT , IoT, cloud computing) και τη χρήση όλο και πιο περίπλοκων δεδομένων και metadata, κρυπτογραφίας και τεχνολογίας  blockchain.

Επίσης πολύ σημαντικό είναι η δικαστική αστυνομία να αποτελείται και από δικαστικούς μεταφραστές προκειμένου πχ. οι Ευρωπαικές Εντολές Έρευνας και Αμοιβαίες Δικαστικές Συνδρομές να εκτελούνται αμέσως και οι μεταφράσεις να καλύπτουν τα Standard  και να εναρμονίζεται  με τις αυξημένες δικονομικές απαιτήσεις των άλλων ευρωπαϊκών κρατών.

– Όλοι οι υπάλληλοι της δικαστικής αστυνομίας (στο δικαστικό τομέα) θα εποπτεύονται μόνο από δικαστικά όργανα  και θα τεθούν στη διάθεση των κατά τόπο ανακριτικών, εισαγγελικών αρχών και των πταισματοδικών  ώστε να διασφαλίζεται η μυστικότητα της διαδικασίας και η ανεξαρτησία της έρευνας. Και είναι καίρια η εποπτεία και καθοδήγηση τους από ανεξάρτητους δικαστικούς λειτουργούς  γιατί προκύπτουν σοβαρά νομικά ζητήματα από την ορθή συλλογή,  διατήρηση, επεξεργασία και καταστροφή προσωπικών δεδομένων κατά τα τρόπο συμβατό με τον Θεμελιώδη Χάρτη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τη Law Enforcement Directive και GPDR που μόνο ανεξάρτητοι δικαστικοί και εισαγγελικοί  λειτουργοί μπορούν και νομιμοποιούνται να επιλύσουν σε ένα Δημοκρατικό Πολίτευμα  υπό το Κράτος Δικαίου και διάκρισης των εξουσιών.

Μόνο οι προανακριτικοί και ανακριτικοί υπάλληλοι είναι αυτοί που έχουν τις θεμελιώδεις γνώσεις που είναι αναγκαίες για τη γεφύρωση του χάσματος που υφίσταται μεταξύ των κόσμων της νομικής και της πληροφορικής γύρω από θέματα εγκλημάτων στον κυβερνοχώρο.

Μόνο οι προανακριτικοί και ανακριτικοί υπάλληλοι ως ανεξάρτητα δικαστικά όργανα δικαιούνται να κρίνουν και να αποφασίζουν για τα πολύπλοκα θέματα των δικαιοδοσιών, των προσωπικών δεδομένων και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην συλλογή και διατήρηση των ψηφιακών αποδείξεων.

Μόνο οι προανακριτικοί και δικαστικοί υπάλληλοι είναι οι καταλληλότεροι ώστε να προϊστανται του νεοσυσταθέντος οργανισμού της Δικαστικής Αστυνομίας, αφού με την εμπειρία τους και την θέση εις πέρας πολυάριθμων και δύσκολων υποθέσεων υπό δύσκολες  εργασίας έχουν αποδείξει ότι είναι γνώστες της ροής και της οργάνωσης της προανάκρισης και της ανάκρισης.

Με την ως άνω προτεινόμενη λειτουργία της Δικαστικής Αστυνομίας θα αναβαθμιστεί ουσιωδώς η προανακριτική διαδικασία και το Ελληνικό Δικαστικό Σύστημα να μπορεί να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της νέας ψηφιακής εποχής με γνώμονα πάντα την προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος της κοινωνίας  για ασφάλεια και τάξη  και των ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

 

ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΣΑΚΕΛΛΑΡΟΠΟΥΛΟΥ

ΠΑΝΟΣ ΒΑΣΤΑΡOYΧΑΣ

 

Οι θέσεις μας για το Σχέδιο Νόμου «σύσταση Δικαστικής Αστυνομίας και λοιπές επείγουσες διατάξεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης»

      Διαχρονικά το αίτημα των δικαστικών Ενώσεων για ίδρυση δικαστικής αστυνομίας ήταν από τα πρώτα στον κατάλογο καθώς θα βοηθούσε στην επιτάχυνση της απονομής δικαιοσύνης και θα αποτελούσε πολύτιμο εργαλείο στους δικαστικούς λειτουργούς. Το υπό κατάθεση σχέδιο νόμου αποτελεί μια στρεβλή νομοθετική πρωτοβουλία που διαψεύδει τις αρχικές προσδοκίες που είχαν δημιουργηθεί. 

      Προτεραιότητα για εμάς αποτελούσε η έκταση των καθηκόντων που θα έχει ο πολιτικός τομέας των περιφερειακών υπηρεσιών της Δικαστικής Αστυνομίας. Τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητες του προσωπικού αυτού ορίζονται στο άρθρο 4 του ΣχΝ. Πέρα από την διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, προανάκρισης και ανακριτικών πράξεων, κατόπιν παραγγελίας του εισαγγελέα ή του ανακριτή, η οποία και σήμερα διενεργείται από αστυνομικούς υπαλλήλους, το ενδιαφέρον σημείο είναι η παρ. 2 περ. α΄ υποπερ. αβ΄ του άρθρου 4 ΣχΝ. Εκεί αναφέρεται ότι στα καθήκοντα του προσωπικού εμπίπτει η «παροχή επιστημονικής και τεχνικής συνδρομής στους δικαστικούς και εισαγγελικούς λειτουργούς επί θεμάτων των οποίων η μελέτη και ανάλυση απαιτεί ειδικές γνώσεις». Η συνδρομή αυτή μπορεί να παρέχεται κατά τις σχετικές προβλέψεις του ΣχΝ με την σύνταξη εκθέσεων, οι οποίες αναγνωρίζονται ως αποδεικτικά μέσα κατά τα άρθρα 178 ΚΠΔ και 339 ΚΠολΔ. Στην πραγματικότητα οι εκθέσεις αυτές αποτελούν εκθέσεις πραγματογνωμοσύνης, χωρίς ωστόσο να τηρούνται οι ελάχιστες εγγυήσεις τόσο του ΚΠΔ όσο και του ΚΠολΔ για τη διενέργειά της, όπως για παράδειγμα α) η δυνατότητα των διαδίκων να ορίζουν τεχνικό σύμβουλο, ο οποίος έχει δικαίωμα να παρίσταται κατά τις εργασίες των πραγματογνωμόνων και να ζητεί πληροφορίες, καθώς και να εξετάζει το αντικείμενο της πραγματογνωμοσύνης και τελικά να υποβάλει γραπτή έκθεση με τις παρατηρήσεις του, β) το δικαίωμά τους να υποβάλλουν αίτηση εξαίρεσης των πραγματογνωμόνων, γ) το δικαίωμά τους να υποβάλλουν αιτήματα για διεύρυνση ή εξειδίκευση των θεμάτων στα οποία αφορά η πραγματογνωμοσύνη, κ.λ.π. Παράλληλα, το ΣχΝ προβλέπει ότι για τα θέματα, στα οποία αφορά η έκθεση του πολιτικού προσωπικού της Δικαστικής Αστυνομίας, οι δικαστικές και εισαγγελικές αρχές μπορούν να διατάξουν πραγματογνωμοσύνη. Συνάγεται, επομένως, αφενός ότι οι εκθέσεις των πιο πάνω υπηρεσιών της Δικαστικής Αστυνομίας δεν έχουν χαρακτήρα πραγματογνωμοσύνης αφετέρου ότι η πραγματογνωμοσύνη (είτε αρχική είτε μετά από τη σύνταξη της πιο πάνω έκθεσης της Δικαστικής Αστυνομίας) ποτέ δεν μπορεί να ανατεθεί στις περιφερειακές υπηρεσίες της Δικαστικής Αστυνομίας. Η πρόβλεψη αυτή είναι εσφαλμένη, καθώς κύριος στόχος λειτουργίας της νέας υπηρεσίας πρέπει να είναι η συμβολή της σε επιστημονικά ή τεχνικά θέματα και η ανάθεση πραγματογνωμοσύνης στο προσωπικό της με όλες τις εγγυήσεις του ΚΠΔ και του ΚΠολΔ. Με την προτεινόμενη διαμόρφωση των αρμοδιοτήτων του πολιτικού προσωπικού της Δικαστικής Αστυνομίας υπάρχει ορατός ο κίνδυνος αφενός αδικαιολόγητης συρρίκνωσης της πραγματικής αποστολής που πρέπει να έχει η Δικαστική Αστυνομία αφετέρου επικίνδυνης υποκατάστασης της πραγματογνωμοσύνης από τις εκθέσεις που συντάσσονται κατά το άρθρο 4 παρ. 2 περ. α΄ υποπερ. αβ΄ ΣχΝ χωρίς εγγυήσεις για την προστασία των εύλογων και δικαιολογημένων σε ένα κράτος δικαίου συμφερόντων των διαδίκων. 

      Παρατηρούμε επίσης για άλλη μια φορά στο άρθρο 3 παρ. 3 ΣχΝ ότι της διεύθυνσης της Δικαστικής Αστυνομίας προΐσταται συνταξιούχος δικαστικός λειτουργός. Αντί λοιπόν να γίνει σεβαστό το αίτημα της Γενικής Συνέλευσης της Ένωσής μας, να αποκοπεί ο ομφάλιος λώρος μεταξύ κυβέρνησης και δικαιοσύνης με τον διορισμό αφυπηρετούντων δικαστικών λειτουργών σε διοικητικές θέσεις, η σχέση αυτή μεταξύ των δύο λειτουργιών ενδυναμώνεται. 

      Σε σχέση με τις επιμέρους διατάξεις του ΣχΝ πρέπει να παρατηρηθούν τα ακόλουθα: 1) Η εποπτεία της περιφερειακής υπηρεσίας της δικαστικής αστυνομίας ανατίθεται στον διευθύνοντα την εισαγγελία, αν, όμως, η περιφερειακή υπηρεσία εδρεύει σε δικαστικό μέγαρο, όπου δεν λειτουργεί εισαγγελία την εποπτεία ασκεί ο αρχαιότερος από τους διευθύνοντες δικαστικούς λειτουργούς (πρόβλεψη που παρά την εσφαλμένη χρήση του όρου «δικαστικούς λειτουργούς» παραπέμπει προφανώς στον «αρχαιότερο από τους διευθύνοντες το δικαστήριο δικαστικό λειτουργό»). Η επιλογή αυτή του ΣχΝ είναι εσφαλμένη, αφού το σύνολο των αρμοδιοτήτων των υπηρεσιών αυτών της Δικαστικής Αστυνομίας αφορά στη λειτουργία των δικαστηρίων και μάλιστα τόσο των ποινικών όσο και των πολιτικών και συνεπώς η εποπτεία των υπηρεσιών αυτών πρέπει να ανατεθεί αποκλειστικά και μόνο στους διευθύνοντες τα δικαστήρια δικαστές. Η επιλογή του ΣχΝ να καθορίζει το αρμόδιο για την εποπτεία της περιφερειακής υπηρεσίας όργανο με μοναδικό κριτήριο το κτίριο στο οποίο εδρεύει η υπηρεσία αυτή και όχι με βάση τις ανάγκες για εύρυθμη λειτουργία της υπηρεσίας και τις σχέσεις αυτής με τις δικαστικές αρχές, είναι αδικαιολόγητη και στην πράξη αναμένεται να προκαλέσει πολλά προβλήματα, 2) Στο άρθρο 13 του ΣχΝ, το οποίο προβλέπει απαγόρευση διορισμού στην Δικαστική Αστυνομία των υπαλλήλων εκείνων (του Δημοσίου και νπδδ) που τιμωρήθηκαν πειθαρχικά με την ποινή της οριστικής παύσης, πρέπει να προβλεφθεί ρητή εξαίρεση για τους Δικαστικούς Λειτουργούς που κρίνονται μη διοριστέοι σε θέση ισόβιου Δικαστικού Λειτουργού ή που παύονται οριστικά και οι οποίοι μπορούν κατά το άρθρο 126 νέου ΚΟΔΚΔΛ (Ν. 4938/2022) να διοριστούν σε δημόσια διοικητική θέση, ιδίως όσον αφορά το προσωπικό του πολιτικού τομέα της Δικαστικής Αστυνομίας, ώστε να αξιοποιείται η δικαστική εμπειρία τους, 3) στο άρθρο 33 του ΣχΝ, που αφορά στους φορείς εκπαίδευσης και επιμόρφωσης του προσωπικού της Δικαστικής Αστυνομίας, πρέπει να προστεθεί και η Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών, ιδίως για το προσωπικό του πολιτικού τομέα. 

      Τέλος, παρατηρείται ότι τα περιγραφόμενα αστυνομικά καθήκοντα φύλαξης των δικαστικών κτιρίων, τα οποία μέχρι σήμερα είχαν ανατεθεί στην Ελληνική Αστυνομία, καταλαμβάνουν νομοτεχνικά δυσανάλογα μεγάλο τμήμα σε σχέση με αυτό που εισάγει τις καινοτομίες του νέου θεσμού και αφορούν την ενίσχυση του δικαστικού έργου. Το κατά τα άλλα σημαντικό έργο της ουσιαστικής φύλαξης των δικαστηρίων θεωρούμε ότι αποτελεί ζήτημα ουσιαστικής πολιτικής βούλησης της οργανωμένης πολιτείας και δεν σχετίζεται ο σχεδιασμός του με την θέσπιση ενός σύγχρονου μηχανισμού τεχνικής υποβοήθησης της δικαιοδοτικής διαδικασίας. 

      Η κριτική στο Σχέδιο Νόμου δεν αναιρεί την αναγνώριση της προσπάθειας που έγινε από τη νομοπαρασκευαστική επιτροπή, στην οποία για άλλη μία φορά δεν κλήθηκαν οι δικαστικές ενώσεις. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι η πλειοψηφία του Δ.Σ. της Ένωσής μας αδιαμαρτύρητα δέχεται τον ρόλο του κομπάρσου που της αναθέτει το Υπουργείο τη στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση Δικαστών συμμερίζεται τους προβληματισμούς που θέσαμε κατά την περίοδο που ασκούσαμε την διοίκηση της Ένωσης. 

 

25 Ιουλίου 2022

Τα μέλη του Δ.Σ. της Ε.Δ.Ε.

Χριστόφορος Σεβαστίδης, Δ.Ν. Εφέτης

Χαράλαμπος Σεβαστίδης, Εφέτης

Παντελής Μποροδήμος, Πρωτοδίκης

Μιχάλης Τσέφας, Πρόεδρος Πρωτοδικών

Ιωάννης Ασπρογέρακας, Πρόεδρος Πρωτοδικών

Έφη Κώστα, Ειρηνοδίκης