Επιστολή Μαρίας Μπουτάκη, Πρωτοδίκη, Υποψήφιας για το ΔΣ της ΕνΔε
Αγαπητές Συνάδελφοι, Αγαπητοί Συνάδελφοι
Πριν λίγες ημέρες ανακοίνωσα την υποψηφιότητα μου για το Διοικητικό Συμβούλιο της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων. Πήρα την απόφαση αυτή, έχοντας εντοπίσει στα χρόνια που υπηρέτησα σε Πρωτοδικεία της Περιφέρειας (Αλεξανδρούπολη, Μυτιλήνη) και εδώ και κάποια χρόνια στο Πρωτοδικείο Αθηνών ζητήματα, που δυσκόλεψαν την άσκηση των δικαστικών μου καθηκόντων και λειτούργησαν παραμορφωτικά σε αυτό, που με δέος παρατηρούσα και ως δικηγόρος στη γενέτειρα μου την Καβάλα: «τα καθήκοντα του Δικαστή».
Ποιά είναι η εντύπωση που σχηματίζουμε μέσα μας για το τρόπο και τις συνθήκες, που ασκούμε λειτούργημα μας; Αισθανόμαστε ότι η πραγματικότητα δικαιώνει την προσπάθεια μας; Είμαστε ευχαριστημένοι με αυτό που σήμερα αποτελεί την καθημερινότητα μας;
Προσωπικά δεν μπορώ να δεχθώ τις βολικές απαντήσεις και τη συγκάλυψη όλων αυτών που με ενοχλούν, όλων αυτών που μας ενοχλούν σαν νέους Δικαστές. Η μετάθεση των λύσεων στις «ελληνικές καλένδες», η ατολμία και η έλλειψη οράματος των «αρμοδίων» εκτός Δικαστικού Σώματος, αλλά δυστυχώς και κάποιων εντός, δεν είναι ανεκτό να καθορίζει την καθημερινότητα μας και τις συνθήκες άσκησης του λειτουργήματος μας.
Οι συνθήκες εργασίας στον πρώτο βαθμό, είτε συζητούμε για πρωτοδικεία, είτε για εισαγγελίες, είτε για ειρηνοδικεία, χαρακτηρίζεται από δύο βασικές παραμέτρους: Η πρώτη είναι ο όγκος των εισερχομένων δικογράφων. Η δεύτερη η ανάγκη επιμόρφωσης των Δικαστών.
Ο όγκος των εισερχομένων δικογράφων ετησίως παραμένει σταθερά υψηλός, όπως προκύπτει από τα στατιστικά στοιχεία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, καθόσον τα εισερχόμενα δικόγραφα στα Πρωτοδικεία της Επικράτειας ανέρχονται σε 202.740 για το 2019, 213.468 για το 2018 και 200.492 για το 2017 , ενώ για τα Ειρηνοδικεία ανέρχονται σε 195.480 για το 2019 , 218.732 για το 2018 και 194.393 για το 2017. Δηλαδή από την απλή άθροιση προκύπτει ότι στην τριετία 2017-2019 κατατέθηκαν στον πρώτο βαθμό συνολικά : 1.225.305 δικόγραφα, δηλαδή σχεδόν ένα δικόγραφο για κάθε έξι ενήλικες -ενεργούς οικονομικά- πολίτες της Χώρας. Είναι απόλυτα εύλογη η απορία του κάθε καλόπιστου παρατηρητή του δικαστικού μας συστήματος, αν όλα αυτά τα δικόγραφα αντιστοιχούν σε πραγματικές ανάγκες των πολιτών, οι οποίοι συχνά ξεκινούν να επιλύσουν μια ιδιωτική διαφορά στα δικαστήρια και καταλήγουν διάδικοι σε πλήθος πολιτικών και ποινικών δικών. Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων θα πρέπει να θέσει ως άμεση προτεραιότητα της την ανάλυση των αιτίων αυτού του φαινόμενου, αμέσως μετά την εκλογή του νέου Διοικητικού Συμβουλίου. Ταυτόχρονα, όμως, για το υπαρκτό πρόβλημα του πλήθους των υποθέσεων που εισάγονται στο δικαστικό σύστημα είναι απολύτως αναγκαίο να εφαρμοσθούν με προτεραιότητα και με συστηματικό τρόπο μέτρα στήριξης των εξωδικαστικών τρόπων επίλυσης των διαφορών (διαμεσολάβηση, δικαστική μεσολάβηση). Πρέπει πλέον να γίνει σαφές ότι αυτή είναι η μόνη ρεαλιστική λύση για να συντομεύσουν οι χρόνοι απονομής της Δικαιοσύνης. Και αυτό θα πρέπει να αποτελέσει επίσης προτεραιότητα του νέου Διοικητικού Συμβουλίου.
Ταυτόχρονα, αποτελεί κοινό τόπο, ότι η εκπαίδευση στη Σχολή Δικαστών και η συνεχής επιμόρφωση του Δικαστή και του Εισαγγελέα είναι δύο τομείς, που πρέπει να επανεκτιμηθούν σε μηδενική βάση. Η εκπαίδευση των σπουδαστών της Σχολής Δικαστών πρέπει να έχει πρακτικό χαρακτήρα και να είναι συντομότερη, ώστε να καθίσταται δυνατό κάθε χρόνο το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο του Μαΐου να τοποθετεί του νέους Παρέδρους. Η επιμόρφωση των Δικαστών και Εισαγγελέων πρέπει να επανασχεδιαστεί και να υποστηρίζεται και με τη χρήση νέων τεχνολογιών. Με αφορμή την πανδημία είναι ευκαιρία η Εθνική Σχολή Δικαστών να εφαρμόσει νέες τεχνικές εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Η αποτελεσματικότητα της επιμόρφωσης με αυτό τον τρόπο θα βελτιωθεί και ως προς τον αριθμό των μετεχόντων Δικαστικών Λειτουργών και ως προς το εύρος και τη συχνότητα της. Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων θα πρέπει να υποστηρίξει την επιλογή αυτή και επιπλέον να οργανώσει ψηφιακή βάση δεδομένων με σύγχρονα σχέδια πολιτικών και ποινικών αποφάσεων.
Τέλος, για την βελτίωση των συνθηκών εργασίας πρέπει να κινηθούμε προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης των υποδομών των Δικαστηρίων, της χορήγησης ηλεκτρονικών υπολογιστών στους Δικαστικούς και Εισαγγελικούς Λειτουργούς και του εξορθολογισμού της δικαστηριακής ύλης με προτάσεις για νομοθετικές παρεμβάσεις, που δειλά μέχρι τώρα έχουν διατυπωθεί αλλά δεν έχουν επαρκώς υποστηριχθεί: α) Ο περιορισμός κατά το συνταγματικά εφικτό της αιτιολογίας των δικαστικών αποφάσεων. Με την «χαρτογράφηση» των αποφάσεων, που σήμερα έχουν περιορισμένη ή καθόλου αιτιολογία (ασφαλιστικά, προσωρινές διαταγές, ορισμένες ποινικές αποφάσεις, κλπ.) μπορούμε να εντοπίσουμε επιπλέον νέες στις οποίες θα μπορούσε να εφαρμοστεί η ίδια λογική, β) η νομοθέτηση δικονομικών κανόνων που θα απλούστευε τις διαδικασίες, όπως: η καθιέρωση τεκμηρίου ερημοδικίας στις ειδικές διαδικασίες και στην εκτέλεση, η κατάργηση της αγωγής απόδοσης μισθίου λόγω υπερημερίας ή της αγωγής για την καταβολή μισθωμάτων με τις διαταγές πληρωμής μισθωμάτων και απόδοσης μισθίου αντίστοιχα με την δυνατότητα να υποβάλλονται οι ενστάσεις του εναγόμενου ως λόγοι ανακοπής, η καθιέρωση της δίκης περί την υπαιτιότητα μόνο στις διαφορές από αυτοκινητικά ατυχήματα και όχι ο καθορισμός της αποζημίωσης των υλικών ζημιών που μπορεί να γίνεται με διαμεσολάβηση, ο καθορισμός με την δικαστική απόφαση των όρων της σύμβασης εργασίας και ο τρόπος που αυτή παρασχέθηκε και η ανάθεση του υπολογισμού των κονδυλίων, βάσει των οριζομένων στην απόφαση, από την Επιθεώρηση Εργασίας.
Η επιδίωξη μου είναι, εφόσον με την ψήφο σας υποστηρίξετε την εκλογή μου στο Διοικητικό Συμβούλιο να μετατρέψω σε αίτημα της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων ιδέες, σαν και αυτές μου προανέφερα, που μεταξύ μας συζητάμε, αλλά δεν βρίσκουμε πάντα τον κατάλληλο δίαυλο να τις θέσουμε στον επίσημο διάλογο. Σας ζητώ να στηρίξετε τις φρέσκες ιδέες και την ανανέωση στο δημόσιο λόγο του Δικαστικού Σώματος.
Μαρία Μπουτάκη
Πρωτοδίκης
Υποψήφια για το ΔΣ της ΕνΔε