THE PARIS DECLARATION On resilient justice

The Members of the European Network of Councils for the Judiciary gathered in PARIS between 7th and 9th June 2017 HEREBY DECLARE that:

1. There is a strong need for resilient justice systems which can withstand external pressure whilst at the same time having the ability to adjust to the changing needs of society.
2. The outcomes of ENCJ´s activities and developments across Europe show that these are challenging times for justice systems throughout Europe and, specifically, the judiciaries which operate within those systems. Respect for fair and impartial courts, as the key components of an independent judiciary, is being challenged in a number of countries. The Judiciaries will have to stand together to emphasise the role and position of the Judiciary. Councils for the Judiciary have a pivotal role in this regard.
3. The application of the ENCJ Independence and Accountability indicators show that there is still room for improvement in this field. The perspective of court users is largely lacking, whilst the perception of corruption persists. Funding of the judiciary is generally not well arranged, and judiciaries are dependent on discretionary decisions by governments. Court management is still often in the hands – directly or indirectly – of Ministries of Justice. On a more positive note, judges are generally positive about their independence and in nearly all countries trust in the judiciary is higher than trust in the other state powers.
4. The 2016/2017 ENCJ survey among  judges shows that, on average, judges rated their own independence as being 8.9 out of 10 and the independence of judges generally in their own country as being 8.3. The survey also revealed a number of other important issues. These included: a perception by judges across Europe that judges have been appointed and/or promoted on grounds other than on capacity and experience; a perception that judicial independence is not adequately respected by other state institutions; a perception that judges are under pressure from a media which similarly does not respect their independence; and, finally, a perception on the part of substantial number of judges that their Council lacks appropriate mechanisms and procedures to defend judicial independence effectively.
5. The ENCJ considers that it is important that Councils for the Judiciary should take action to address the issues which have been identified in order to strengthen and maintain the Rule of Law, in particular by providing support for judicial independence, accountability and the quality of the judiciary. They will strive to ensure the maintenance of an open and transparent system of justice for the benefit of all.
6. First, it is essential that judiciaries have appropriate structures of governance in the form of Councils for the Judiciary.
7. Second, Councils for the Judiciary should support any judiciary which is under attack and do all they can to persuade the executive and legislature to support the action which they are taking in this regard.
8. Third, in any democratic state it is essential that there is a proper and informed understanding of the respective roles and responsibilities of each of the branches of the state and the need for them to work together in an effective and mutually respectful manner.
9. Fourth, Councils for the Judiciary should encourage the promotion of high quality performance of all aspects of the work of the judiciary.
10. Fifth, the judiciary should take action to ensure that the general public understands the central importance of justice to democracy and to the wellbeing and prosperity of the state. This can be achieved by education and outreach initiatives.
11. Sixth, the judiciary should adopt a focused communication strategy to engage pro-actively with the media and the public.
12. Two other important matters must be mentioned.

– In December 2016, the ENCJ suspended the observer status of the Turkish High Council for Judges and Prosecutors for non-compliance with European Standards and the ENCJ Statutes that require that institutions are independent of the executive and legislature and ensure the final responsibility for the support of the judiciary in the independent delivery of justice. Since then no positive change has been reported. The ENCJ wishes to express its solidarity with the dismissed judges and prosecutors of Turkey and calls for a speedy open, fair and impartial judicial process for the detained judges and prosecutors.

– The developments and planned judicial reform in Poland continue to raise serious concern as they could seriously endanger the separation of powers which is vital to the maintenance of the Rule of Law. The ENCJ reiterates that a key requirement for maintaining and enhancing mutual trust between judicial authorities in the EU, as a basis for mutual recognition, is the independence, quality and efficiency of each of the judicial systems and respect in every state for the Rule of Law. In the circumstances, the European Network of Councils for the Judiciary CALLS upon the EUROPEAN INSTITUTIONS and MEMBER STATES to guarantee judicial independence in accordance with the Rule of Law, and, furthermore, CALLS upon Councils for the Judiciary and Judges at all times to be resilient in the face of the challenges which face them.

Adopted in Paris, 9 June 2017

——————————————————————————————————————–

Δήλωση των ΠΑΡΙΣΙΩΝ για την Δικαιοσύνη που ανθίσταται  

Τα μέλη του Δικτύου των Ευρωπαϊκών Δικαστικών Συμβουλίων (ENCJ) που συνήλθαν στο Παρίσι μεταξύ 7ης και 9ης Ιουνίου 2017 με την παρούσα δηλώνουν ότι:

1. Υπάρχει ισχυρή ανάγκη για ανθεκτικά δικαστικά συστήματα που να μπορούν να ανθίστανται στις εξωτερικές πιέσεις, και ταυτόχρονα να προσαρμόζονται στις  μεταβαλλόμενες ανάγκες της κοινωνίας.
2. Τα αποτελέσματα των δραστηριοτήτων του ENCJ και των εξελίξεων σε ολόκληρη την Ευρώπη δείχνουν ότι αυτοί είναι καιροί προκλήσεων για τα συστήματα απονομής της Δικαιοσύνης σε όλη την Ευρώπη και, συγκεκριμένα, για τους δικαστές που λειτουργούν μέσα σε αυτά τα συστήματα. Ο σεβασμός για δίκαια και αμερόληπτα δικαστήρια, ως το βασικό συστατικό της ανεξάρτητης δικαστικής εξουσίας, αμφισβητείται σε ορισμένες χώρες. Οι δικαστές θα πρέπει να είναι ενωμένοι προκειμένου να τονιστεί ο ρόλος και η θέση του δικαστικού σώματος. Τα Δικαστικά Συμβούλια έχουν καίριο λόγο εν προκειμένω.
3. Η εφαρμογή των δεικτών του ENCJ για την ανεξαρτησία και τη λογοδοσία  δείχνουν ότι υπάρχει ακόμα περιθώριο βελτίωσης σε αυτούς τους τομείς. Η οπτική των χρηστών των δικαστηρίων  είναι σχεδόν ανύπαρκτη, ενώ παραμένει η αντίληψη περί διαφθοράς. Η ρύθμιση της χρηματοδότησης του δικαστικού συστήματος γενικά δεν είναι ικανοποιητική, και οι δικαστές εξαρτώνται από αποφάσεις που είναι στη διακριτική ευχέρεια των κυβερνήσεων. Η διαχείριση των Δικαστηρίων είναι ακόμα συχνά στα χέρια – άμεσα ή έμμεσα – των Υπουργείων Δικαιοσύνης. Ενθαρρυντικό είναι όμως το γεγονός ότι είναι γενικά θετική η αποτίμηση των δικαστών και ότι σε όλα σχεδόν τα κράτη η εμπιστοσύνη στο δικαστικό σύστημα είναι υψηλότερη από την εμπιστοσύνη στις άλλες κρατικές εξουσίες.
4. Το 2016/2017 η έρευνα του ENCJ μεταξύ των δικαστών δείχνει ότι, κατά μέσο όρο, δικαστές βαθμολόγησαν την προσωπική τους ανεξαρτησία με 8,9 στην κλίμακα του 10 και την ανεξαρτησία των δικαστών γενικά στη χώρα τους με 8,3. Η έρευνα αποκάλυψε επίσης μια σειρά από άλλα σημαντικά ζητήματα. Αυτά περιλάμβαναν: την αντίληψη εκ μέρους των δικαστών σε ολόκληρη την Ευρώπη ότι ορισμένοι δικαστές διορίστηκαν ή/και προήχθησαν με ξένα  κριτήρια πέραν της ικανότητας και της εμπειρίας· την αντίληψη ότι η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης δεν γίνεται επαρκώς σεβαστή από τα άλλα θεσμικά όργανα του κράτους· την αντίληψη ότι οι δικαστές είναι υπό πίεση από κάποιο ΜΜΕ που ομοίως δεν σέβεται την ανεξαρτησία τους· και, τέλος, την αντίληψη εκ μέρους σημαντικού αριθμού δικαστών ότι το Δικαστικό τους Συμβούλιο στερείται κατάλληλων μηχανισμών και διαδικασιών για να υπερασπιστεί αποτελεσματικά την δικαστική ανεξαρτησία.
5.  Το ENCJ θεωρεί σημαντικό τα δικαστικά συμβούλια να αναλάβουν δράση για την αντιμετώπιση των ζητημάτων που έχουν εντοπιστεί με σκοπό την ενίσχυση και διαφύλαξη του κράτους δικαίου, και ειδικότερα παρέχοντας υποστήριξη για την δικαστική ανεξαρτησία, τη λογοδοσία και την ποιότητα της δικαιοσύνης. Θα πρέπει να επιδιώξουν τη διατήρηση ενός ανοικτού και διαφανούς συστήματος δικαιοσύνης προς όφελος όλων.
6. Κατ’ αρχάς, είναι σημαντικό η δικαστική εξουσία να έχει κατάλληλες δομές διακυβέρνησης με τη μορφή Δικαστικών Συμβουλίων.
7. Δεύτερον, τα Δικαστικά Συμβούλια πρέπει να υποστηρίζουν οποιονδήποτε δικαστικό λειτουργό δέχεται επίθεση και να κάνουν ό, τι μπορούν για να πείσουν την εκτελεστική και νομοθετική εξουσία να στηρίξουν τις δράσεις  που αναλαμβάνουν στο θέμα αυτό.
8. Τρίτον, σε κάθε δημοκρατικό κράτος είναι σημαντικό να υπάρχει σωστή και τεκμηριωμένη κατανόηση των αντίστοιχων ρόλων και ευθυνών καθεμιάς από τις εξουσίες του κράτους και της ανάγκης αποτελεσματικής μεταξύ τους συνεργασίας βάσει αμοιβαίου σεβασμού.
9. Τέταρτον, τα δικαστικά συμβούλια θα πρέπει να ενθαρρύνουν την προώθηση επιδόσεων υψηλής ποιότητας σε όλες τις πτυχές του έργου της Δικαιοσύνης.
10. Πέμπτον, η δικαστική εξουσία θα πρέπει να αναλάβει δράση για να εξασφαλιστεί ότι το κοινό αντιλαμβάνεται την κεντρική σημασία της Δικαιοσύνης για τη Δημοκρατία και την  ευημερία του κράτους. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από πρωτοβουλίες εκπαίδευσης και προβολής.  
11. Έκτον, οι δικαστές θα πρέπει να υιοθετήσουν στρατηγική εστιασμένη στην επικοινωνία ώστε να διατηρούν ενεργό διάλογο με τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και το κοινό.
12. Δύο άλλα σημαντικά θέματα πρέπει να αναφερθούν:

-Τον Δεκέμβριο του 2016, το ENCJ ανέστειλε το καθεστώς παρατηρητή του τουρκικού Ανώτατου Συμβουλίου Δικαστών και Εισαγγελέων (HSYK) λόγω μη συμμόρφωσης προς τα ευρωπαϊκά πρότυπα και το καταστατικό του ENCJ που απαιτούν τα θεσμικά όργανα της Δικαιοσύνης να είναι ανεξάρτητα από την εκτελεστική και τη νομοθετική εξουσία και να διασφαλίζουν την τελική ευθύνη για την υποστήριξη του δικαστικού σώματος στην ανεξάρτητη απονομή της δικαιοσύνης. Από τότε δεν έχει προκύψει κάποια θετική αλλαγή. Το ENCJ επιθυμεί να εκφράσει την αλληλεγγύη του με τους δικαστές και εισαγγελείς της Τουρκίας που απολύθηκαν και κάνει έκκληση για μια ταχεία ανοιχτή, δίκαιη και αμερόληπτη δικαστική διαδικασία για τους κρατούμενους δικαστές και εισαγγελείς.

-Οι εξελίξεις και οι σχεδιαζόμενες μεταρρυθμίσεις του δικαστικού συστήματος στην Πολωνία συνεχίζουν να εγείρουν σοβαρές ανησυχίες, καθώς θα μπορούσαν να θέσουν σε σοβαρό κίνδυνο τη διάκριση των εξουσιών, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση του κράτους δικαίου. Το ENCJ επαναλαμβάνει ότι βασική προϋπόθεση για τη διατήρηση και την ενίσχυση αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των δικαστικών αρχών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ως βάση για την αμοιβαία αναγνώριση, είναι η ανεξαρτησία, η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα των δικαστικών συστημάτων και ο σεβασμός του κράτους δικαίου σε κάθε κράτος. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, το Ευρωπαϊκό Δίκτυο των Δικαστικών Συμβουλίων καλεί τα θεσμικά Ευρωπαϊκά όργανα και τα κράτη-μέλη να διασφαλίσουν την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης σύμφωνα με τις αρχές του κράτους δικαίου, και, επιπλέον, καλεί τα Δικαστικά Συμβούλια και τους δικαστές ανά πάσα στιγμή να προβάλουν αντίσταση στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν.

Εγκρίθηκε στο Παρίσι, στις 9 Ιουνίου 2017

* Ο κ. Δημήτριος Φούκας είναι πρόεδρος Πρωτοδικών – ειδικός ανακριτής Διαφθοράς (νόμος 4022 του 2011).

Την ώρα που ο δημόσιος διάλογος κατακλύζεται από τοποθετήσεις εκπροσώπων της εκτελεστικής εξουσίας που ψέγουν δικαστικές αποφάσεις και ενέργειες δικαστικών λειτουργών, προκαλώντας ευλόγως την αντίδραση Δικαστικών Ενώσεων, με πρωτοβουλία της Επιτροπής Νομοθετικής Μεταρρύθμισης του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, ανατέθηκε στο Εθνικό Κέντρο Πολιτειακών Δικαστηρίων των ΗΠΑ η εκπόνηση μελέτης σχετικά με την αποτελεσματικότητα του ελληνικού δικαστικού συστήματος. Η προσφάτως δημοσιευθείσα έκθεση του ως άνω ερευνητικού φορέα επιχειρεί με τρόπο αντικειμενικό και απαθή, αφενός να περιγράψει την υπάρχουσα κατάσταση στο ελληνικό δικαστικό σύστημα και ιδίως τα προβληματικά σημεία του, αφετέρου να διαγνώσει τις αιτίες και να προτείνει λύσεις.

Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το σημαντικότερο πρόβλημα που εντοπίσθηκε είναι αυτό που συνήθως αποκαλούμε «καθυστέρηση στην απονομή της Δικαιοσύνης» και οι δυσμενείς συνέπειές της στον κοινωνικό και οικονομικό βίο, ιδίως δε στην προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Ωστόσο, οι συντάκτες της έκθεσης προβαίνουν και σε καταγραφή των πλεονεκτημάτων του ελληνικού δικαστικού συστήματος, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται το υψηλό επίπεδο της νομικής κατάρτισης των δικαστικών λειτουργών και του παραγόμενου έργου. Ιδιαίτερης εξέτασης έτυχε το ζήτημα της ενδεχόμενης ύπαρξης φαινομένων διαφθοράς στο ελληνικό δικαστικό σύστημα, επί του οποίου οι συντάκτες της έκθεσης διατύπωσαν το συμπέρασμα ότι τέτοιες υπόνοιες μπορεί να εγερθούν λόγω του μακρού χρόνου που απαιτείται για την επίλυση μιας υπόθεσης.

Τα προβλήματα και τα προτερήματα που εντοπίζονται από την ανωτέρω μελέτη ήταν γνωστά, όπως είναι επίσης γνωστό ότι όμοια προβλήματα καθυστερήσεων έχουν εμφανισθεί και σε άλλες έννομες τάξεις. Η συσσώρευση των υποθέσεων και η συνεχής εισαγωγή νέων σε ένα σύστημα το οποίο έχει ήδη υπερβεί τις δυνατότητές του δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν παρά μόνο με την εισαγωγή νέων θεσμών, όπως ο προδικαστικός έλεγχος των ασκούμενων ενδίκων βοηθημάτων και η υποχρεωτική δικαστική διαμεσολάβηση. Με τον τρόπο αυτόν θα αποφεύγεται η εισαγωγή στο ακροατήριο υποθέσεων που πάσχουν είτε ως προς το παραδεκτό είτε ως προς τη νομική βασιμότητα (προδικαστικός έλεγχος), ενώ κατηγορίες υποθέσεων, ιδίως οικονομικού αντικειμένου, των οποίων η νομική βασιμότητα έχει κριθεί νομολογιακά, αναμένεται να επιλύονται κατά τη διαδικασία της υποχρεωτικής διαμεσολάβησης.

Παράλληλα, θα πρέπει να επιδιωχθεί η απλοποίηση των διαδικασιών σε κατηγορίες υποθέσεων και η ορθολογική κατανομή του προσωπικού, σύμφωνα με τα πληθυσμιακά δεδομένα. Η εφαρμογή αυτών των διαδικασιών στα δικαστήρια του α΄ βαθμού δικαιοδοσίας, όπου κυρίως εντοπίζεται το πρόβλημα της μεγάλης καθυστέρησης μεταξύ της κατάθεσης του εισαγωγικού δικογράφου και της εκδίκασης της υπόθεσης, αναμένεται να επιφέρει ανάλογα αποτελέσματα και στα ανώτερα δικαστήρια, καθώς όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των υποθέσεων που διευθετούνται κατά τη διαδικασία της διαμεσολάβησης, αντιστοίχως μικρότερος θα είναι ο αριθμός των ασκουμένων ενδίκων μέσων.

Η Ενωση Δικαστών και Εισαγγελέων ήδη επεξεργάζεται ολοκληρωμένη πρόταση για τη διαδικασία της υποχρεωτικής δικαστικής διαμεσολάβησης, η οποία σε σύντομο χρόνο θα τεθεί υπ’ όψιν όλων. Ελπίζουμε η πρωτοβουλία αυτή να είναι ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της αντιμετώπισης του φαινομένου των καθυστερήσεων στην απονομή της Δικαιοσύνης.